«Τιμοῦμε τόν ἅγιο Μάρκο τόν Εὐγενικό γιατί ἄν δέν ἦταν αὐτός, ἐμεῖς τώρα θά ἤμαστε φράγκοι»

Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου Καντιώτου

Ἕνας ἐναντίον ὅλων, Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός 

Σήμερα, 19 Ἰανουαρίου, ἀγαπητοί μου, ἑορτάζει ὁ ἅγιος Μάρκος Ἐφέσου ὁ Εὐγενικός. Στά ἐκκλησιαστικά βιβλία ὑπάρχουν καί ἄλλοι Μάρκοι. Ἕνας εἶνε ὁ εὐαγγελιστής, πού ἔγραψε τό δεύτερο Εὐαγγέλιο. Ἄλλος Μάρκος εἶνε ὁ ἀσκητής πού ἔζησε στήν ἔρημο. Ὁ σημερινός λέγεται Μάρκος ὁ Εὐγενικός, καί ἦταν μητροπολίτης Ἐφέσου.

Πότε ἔζησε; Λίγο προτοῦ νά πέση ἡ Πόλις. Ἡ Πόλις ἔπεσε 29 Μαΐου 1453, ἡμέρα Τρίτη. Μερικά χρόνια πρίν ἔζησε καί ἔδρασε ὁ ἅγιος Μάρκος. Ἦταν χρόνια δύσκολα γιά τό γένος μας. Οἱ Τοῦρκοι εἶχαν κατορθώσει νά κυριεύσουν ὅλη τή Μικρά Ἀσία. Κάψανε σπίτια, ἀτιμάσανε γυναῖκες… Περάσανε τά Δαρδανέλλια, ἦρθαν στή Θράκη, φτάσανε μέχρι τήν Κωνσταντινούπολι, καί τήν πολιόρκησαν. Κινδύνευσε ἡ Πόλις νά πέση στά χέρια τους.

Αὐτοκράτωρ ἦταν τότε ἕνας ἀδελφός του Κωνσταντίνου τοῦ Παλαιολόγου, ὁ Ἰωάννης Παλαιολόγος. Αὐτός συνεκάλεσε στό παλάτι σύσκεψι. Μαζευτήκανε στρατηγοί, ναύαρχοι, ὅλοι οἱ μεγάλοι, καί ἐσκέπτοντο πώς θά σωθοῦνε ἀπό τόν κίνδυνο τῶν Τούρκων. Ὅλοι εἶπαν•Μόνοι μας δέν μποροῦμε• πρέπει νά ζητήσουμε τή βοήθεια τῶν Εὐρωπαίων. Ἀλλά οἱ Εὐρωπαῖοι (Ἰταλοί, Γάλλοι, Ἰσπανοί, Γερμανοί…) δέν εἶνε ὀρθόδοξοι. Πιστεύουν στόν πάπα, καί αὐτόν προσκυνοῦνε. Ἦταν καί τότε ὁ πάπας πανίσχυρος, γιατί ἐξουσίαζε ὄχι μόνο θρησκευτικῶς, ἀλλά καί πολιτικῶς. Ὅ,τι ἤθελε, ἔκανε. Ἄν ἔλεγε «πόλεμος», πόλεμος γινόταν• ἄν ἔλεγε «εἰρήνη», εἰρήνη. Ἔπρεπε, λοιπόν, νά πᾶνε στόν πάπα καί νά τόν παρακαλέσουν νά στείλη βοήθεια. Σχηματίσθηκε, λοιπόν, μιά ἐπιτροπή. Ἐκκλησιαστικά μέλη τῆς ἐπιτροπῆς ἦταν….

ὁ πατριάρχης, ὠρισμένοι μητροπολίται, καί μεταξύ αὐτῶν ὁ ἅγιος Μάρκος μητροπολίτης Ἐφέσου.

Τόν πῆραν μαζί τους στήν ἐπιτροπή, γιατί ἦταν πολύ μορφωμένος. Ἤξερε τήν ἁγία Γραφή ἀπέξω, ἤξερε τούς πατέρες, ἤξερε φιλοσοφία• ἦταν ὁ πιό κατάλληλος νά κάνη συζήτησι μέ τούς δυτικούς. Μπῆκαν σέ καράβι, γιά νά πᾶνε. Τώρα ἀπό τήν Πόλι φθάνεις στήν Ρώμη μέ τό ἀεροπλάνο σέ δυό ὧρες. Τότε, ὅμως, ἤθελαν μῆνες• νά περάσουν τό Δαρδανέλλια, τό Αἰγαῖο, κάτω ἀπό τήν Πελοπόννησο, γιά νά φθάσουν ἐκεῖ. Τά καράβια ἦταν ἱστιοφόρα. Ξεκίνησαν, λοιπόν, καί ὕστερα ἀπό τέσσερις μῆνες φθάσανε στήν Ἰταλία. Μόλις βγήκανε ἔξω, ὁ πάπας εἶχε τήν ἀξίωσι, ὅλη ἡ ἐπιτροπή τῶν ἐκλεκτῶν Βυζαντινῶν μέ ἐπί κεφαλῆς τόν αὐτοκράτορα νά περάσουν νά τόν προσκυνήσουν, νά πέσουν στά πόδια του καί νά φιλήσουν τήν παντόφλα του. Αὐτοί τί ἀπήντησαν; Ἐμεῖς ἄνθρωπο δέν προσκυνᾶμε• τό Θεό προσκυνᾶμε. Καί δέν ἀσπάσθηκαν τήν παντόφλα του. Μέχρι καί σήμερα, ὅποιος πάει στή Ρώμη νά δή τόν πάπα, πρέπει νά φιλήσει ὄχι τό χέρι ἀλλά τό πόδι του. Ἐμεῖς ἔχουμε συνήθεια νά φιλᾶμε τό χέρι τῶν κληρικῶν καί τῶν μεγαλυτέρων• ἀλλά ἐκεῖ στή Ρώμη φιλᾶνε τήν παντόφλα τοῦ πάπα.

Ἄρχισαν τέλος πάντων οἱ συζητήσεις. Σέ ὅλα εἶχαν διαφορές μεγάλες. Ποιές διαφορές; Μερικές εἶνε οἱ ἑξῆς: Ἐμεῖς στό βάπτισμα βυθίζουμε τόν βαπτιζόμενο στήν κολυμβήθρα• πρέπει νά χωθῆ ὅλο το κορμί στό νερό, νά μή μείνη τίποτε ἀσκέπαστο. Οἱ φράγκοι δέν βυθίζουν τό σῶμα• μόνο το ραντίζουν. Ἕνα αὐτό. Τό δεύτερο. Ἐμεῖς κοινωνοῦμε σῶμα καί αἷμα τοῦ Χριστοῦ μας. Αὐτοί δίνουν μόνο «σῶμα», τήν ὄστια ὅπως τή λένε. Τρίτον. Ἐμεῖς λέμε, ὅτι τό Πνεῦμα τό ἅγιο ἐκπορεύεται ἐκ τοῦ Πατρός. Αὐτοί προσθέτουν, ὅτι ἐκπορεύεται «καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ». Ἐμεῖς ἔχουμε τό Χριστό ἀρχηγό μας. Αὐτοί λένε, ὅτι ὁ πάπας ἔχει τό «πρωτεῖο». Αὐτές καί ἄλλες ἀκόμα διαφορές ὑπάρχουν μεταξύ μας. Καί σ’ αὐτά τά σημεῖα ἔμεινε ἀνυποχώρητος ὁ ἅγιος Μάρκος.

Στό τέλος ὁ πάπας, ὅταν εἶδε τά δύσκολα, χρησιμοποίησε βία. Τούς ἔθεσε σέ περιορισμό, τούς ἄφησε νηστικούς μέρες ὁλόκληρες, τούς τυράννησε. Τότε τά μέλη τῆς ἐπιτροπῆς, ὁ ἕνας κατόπιν τοῦ ἄλλου ὑποχώρησαν καί ἄρχισαν νά ὑπογράφουν τήν ἕνωσι. Μόνο ἕνας δέν ὑποχώρησε. Καί αὐτός ἦταν ὁ Μάρκος ὁ Εὐγενικός. Ὅταν ὁ πάπας ἔμαθε τήν ἄρνησί του, εἶπε• Ἀφοῦ δέν ὑπέγραψε αὐτός, «δέν κάναμε τίποτα». Δέν ὑπέγραψε, καί κινδύνευσε τά μέγιστα τότε. Μέ δυσκολία κατώρθωσε νά φύγη ἀβλαβής ἀπό τή Ρώμη καί νά ἐπιστρέψη στήν Πόλι. Ὅταν ἔφτασε, βγῆκε ὁ λαός καί τόν ὑποδέχθηκε. Γιατί ἦταν ἥρωας. Ἔμεινε ἀνυποχώρητος, ἕνας αὐτός ἐναντίον ὅλων.

* * *

Τιμοῦμε τόν ἅγιο Μάρκο τόν Εὐγενικό. Γιατί ἄν δέν ἦταν αὐτός, ἐμεῖς τώρα θά ἤμαστε φράγκοι. Ἀντιστάθηκε αὐτός καί κράτησε τήν ὀρθόδοξο πίστι, ὅπως παλαιότερα ὁ Μέγας Ἀθανάσιος. Οἱ παπικοί ἔλεγαν• Ἄν μπορῆς νά μετακινήσης τόν Ὄλυμπο, μπορεῖς νά κλονίσης κι αὐτόν ἀπό τίς πεποιθήσεις του.

Τί μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Μάρκος; Πρώτον ἕνα δίδαγμα ἐθνικό. Νά προσέξουμε καί σήμερα, γιατί πάλι κινδυνεύουμε ἀπό τούς Τούρκους. Τά ἴδια ἔχουμε. Τότε κατέφυγαν στόν πάπα. Τά ἴδια καί σήμερα. Τήν ὥρα τοῦ κινδύνου ἐμεῖς ποῦ ἀποβλέπουμε; Στούς ἰσχυρούς της ἡμέρας, ἄλλη μιά φορά, γιά νά μᾶς βοηθήσουν. Δέν κάνω πολιτική, ἀλλά σᾶς λέω τήν πικρά ἀλήθεια. Ὅταν ἤμεθα στή Μικρά Ἀσία, μᾶς ἄφησαν καί οἱ Ἄγγλοι καί οἱ Ἰταλοί καί οἱ Γάλλοι. Μείναμε μόνοι. Ἐνῶ λίγο ἄν μᾶς βοηθοῦσαν, δέν θά θρηνούσαμε τήν καταστροφή. Μισοῦν, φθονοῦν τήν Ἑλλάδα. Τί πρέπει νά κάνουμε ἐμεῖς; Νά ἔχουμε ὁμόνοια καί ἀγάπη, γιά νά μπορέσουμε νά κρατηθοῦμε σ’ αὐτά τά ἐδάφη, πού εἶνε ποτισμένα μέ αἷμα. Ἀλλά κι ἕνα θρησκευτικό δίδαγμα. Στά χρόνια μας ἔχουν σηκωθῆ πολλοί ἄθεοι. Ἄλλοτε στόν εὐλογημένο τόπο μας δέν ὑπῆρχε ἄθεος. Τώρα οἱ ἄθεοι φτάσανε μέχρι τίς στάνες• ἔχουμε καί τσοπαναραίους ἀθέους. Ἄν συναντήσετε ἄθεο, ποῦ λέει ὅτι δέν ὑπάρχει Θεός κι ὅτι ὅλα ἔγιναν ἔτσι, νά τοῦ πῆτε ἕνα πράγμα• «Τό σπιτάκι ποῦ κάθεσαι, ἔτσι μόνο του ἔγινε; Κάποιος τό ἔχτισε. Καί τό σύμπαν, τό μεγάλο αὐτό σπίτι, ποιός τό ἔχτισε; Ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός!». Κλεῖστε τ’ αὐτιά στούς ἀπίστους καί ἄθεους. Ἀκόμα κλεῖστε τ’ αὐτιά σας στούς αἱρετικούς καί μάλιστα στούς χιλιαστές, πού ἦρθαν ἀπό τήν Ἀμερική μέ βαλίτσες δολλάρια. Αὐτό πού πρέπει νά τούς ποῦμε ἐμεῖς εἶνε• Φτωχοί εἴμαστε, ἀλλά δέ θά πουλήσουμε τήν πίστι μας. Παραπάνω ἀπό τά δολλάρια τῆς Ἀμερικῆς εἶνε ὁ Χριστός μας. Δέ θά πουλήσουμε τό Χριστό σάν τόν Ἰούδα ἀντί τριάκοντα ἀργυρίων!…

Ἕνας τέτοιος πράκτορας ἦρθε κάποτε στή Φλώριαν καί ζήτησε ἀπό μιά γυναίκα – ἰδιοκτήτη κινηματογράφου νά τούς παραχωρήσει τήν αἴθουσα, γιά νά μαζευτοῦν ἐκεῖ ἀπ’ ὅλη τή Μακεδονία καί νά κάνουν συγκέντρωσι. Τῆς ἔδιναν, γιά μιά ὥρα, πολλά χρήματα. Κι αὐτή τί ἀπήντησε• –Φτωχιά εἶμαι, ἀλλά τόν κινηματογράφο σ’ ἐσάς δέν τόν δίνω. Ὅλα τα δολλάρια τῆς Ἀμερικῆς νά μοῦ δώσετε, δέ μαγαρίζω τήν αἴθουσα!…

Κάτω στή Θεσσαλία, κοντά στόν Πηνειό, εἶναι ἕνα χωριουδάκι. Εἶχε παπά, χτυποῦσε καμπάνα, πηγαῖναν ὅλοι στήν ἐκκλησία• εὐλογημένο χωριό. Ἦρθε, ὅμως, ἀπό τή Γερμανία ἕνας πού εἶχε γίνει χιλιαστής. Αὐτός κατώρθωσε σιγά – σιγά νά κάνη καί ἕναν δεύτερο χιλιαστή, σέ λίγο ἕνα τρίτο… Τώρα τό χωριό εἶναι ὅλο χιλιαστικό. Ψώριασαν τά πρόβατα! Φτάνει ἕνα, γιά νά ψωριάση ὅλο το κοπάδι.

Γι’ αὐτό, ἄν καμμιά φορᾶ στήν ἐνορία σᾶς ἔρθη χιλιαστής, σημάνετε συναγερμό. Ἀνεβῆτε στά καμπαναριά καί χτυπῆστε νεκρικά τίς καμπάνες, σά νά εἶναι  Μεγάλη Παρασκευή. Διῶξτε τούς μακριά. Γιατί εἶναι λύκοι φοβεροί, ἀπατεῶνες καί πλαστογράφοι τῆς ἀλήθειας. Ἔτσι θά εἶστε παιδιά τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου καί παιδιά τοῦ Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ. Ἔτσι θά κρατήσουμε τήν πίστι μας ἀπό γενεά σέ γενεά, δοξάζοντες Πατέρα, Υἱόν καί Ἅγιον Πνεῦμα εἰς αἰώνα αἰῶνος.

pemptousia

 http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/2014/01/blog-post_4787.html

“Ἐγωιστὴς” ὁ Ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός;

“ΕΓΩΙΣΤΗΣ” Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ Ο ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ; (Γ. Ν. Παπαθανασόπουλος)

Τοῦ Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

.           Ἡ ἐκ μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ντὲ φάκτο ἀποδοχὴ τῆς Ὀρθόδοξης ἀντίληψης περὶ τοῦ Πρωτείου κατὰ τὴ σύναξη τῶν Προκαθημένων, τὴν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, δημιούργησε τὴν ἐντύπωση ὅτι ἔκλεισε τὸ θέμα ποὺ εἶχε ἀνοίξει ὁ Μητροπολίτης Προύσης κ. Ἐλπιδοφόρος. Ὅμως ὄχι, ὑπῆρξε συνέχεια. Ὁἀρχιμανδρίτης Παντελεήμων Μανουσάκης, ἐπίκ. Καθηγητὴς φιλοσοφίας στὸ Καθολικὸ Κολέγιο Τιμίου Σταυροῦ, στὴ Μασαχουσέτη τῶν ΗΠΑ, κολέγιο ποὺἔχουν ἱδρύσει ἰησουίτες μοναχοί, ὄχι μόνο δημοσίευσε ἄρθρο, μὲ τὸὁποῖο ὑποστηρίζει τὶς ἀπόψεις τοῦ κ. Ἐλπιδοφόρου, ἀλλὰ χαρακτηρίζει “ἐγωιστικὴ” τὴν ἄρνηση τοῦ Πρωτείου καὶ τῆς παπικῆς ἀντίληψης περὶ “Πρώτου χωρὶς ἴσον” (primus sine pares). Ἀπὸ τὶς δέκα παραπομπές του οἱὀκτὼ δὲν ὑποστηρίζουν τὴν ἐπιχειρηματολογία του, εἶναι ἁπλῶς ἀναφορὲς σὲἄρθρα του, στὸἄρθρο τοῦ κ. Ἐλπιδοφόρου καὶ μία στὴν ὕπαρξη περισσοτέρων Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων σὲ μία Ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ περιφέρεια. .          Ἀπὸ τὶς δύο ἀπομένουσες ὑποσημειώσεις στὸ ἄρθρο τοῦ π. Παντελεήμονα ἡ μία ἀναφέρεται στὴν ἀνύψωση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας σὲ Πατριαρχεῖο καὶ τὸ γραφόμενο ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἱερεμία Β´, ὅτι “κεφαλὴ ἔχει τὸν Ἀποστολικὸν Θρόνον τῆς Κωνσταντίνου πόλεως, ὡς καὶ οἱἄλλοι Πατριάρχαι”. Κατὰ τὴν ἄποψη τοῦἀρθρογράφου ἀπὸ τὴ φράση αὐτὴ “διαφαίνεται ἡὕπαρξη πρώτου στὰ πρεσβυγενῆ πατριαρχεῖα”. Ἡ δεύτερη ἀφορᾶ ἐπιστολὴ τοῦ Πατριάρχου Γαβριὴλ πρὸς τὸν Ἀλεξανδρείας Γεράσιμο μὲ τὴν ὁποία τοῦὑπενθυμίζει ὅτι “κέκτηται προνόμιον διευθετεῖν καὶ ρυθμίζειν τὸ ἁπανταχοῦ χριστιανικὸν πλήρωμα εἰς τὰὀρθὰ τῆς Ἐκκλησίας δόγματά τε καὶ διατάγματα καὶ τὰς ἐξ ἀρχῆς παραδόσεις καὶ ἐπιβλέπειν δριμύτερον ἐπὶ τοὺς παρεκτρεπομένους τῶν ἐκκλησιαστικῶν διατάξεων τε καὶ παραδόσεων”. .           Οἱ δύο παραπομπὲς οὐδὲν ἀναφέρουν περὶ τοῦ Πρωτείου, ὅπως τὸ ἐννοεῖ ὁ Μητροπολίτης Προύσης. Ἁπλῶς ἀποτελοῦν ἀπόψεις ἢἐπιδιώξεις, ποὺ δὲν ἔγιναν ποτὲἀποδεκτές. Νὰ ἀναφέρουμε ὅτι καὶ Πατριάρχες Ἀλεξανδρείας ἔχουν ἐπιτιμήσει Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως, ὅταν ξέφευγαν ἀπὸ τοὺς Κανόνες καὶ τὰ Δόγματα τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Ἅγιος Κύριλλος, Ἀλεξανδρείας, ἦρθε σὲ ὀξύτατη ἀντίθεση μὲ τὸν αἱρετικὸ Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριο καὶ προκάλεσε τὴν Γ´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ποὺ τὸν καταδίκασε. [1] ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Μελέτιος Πηγᾶς δριμύτατα ψέγει τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Ἱερεμία Β´, γιατί στὸ θέμα τῆς ἀνυψώσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας σὲ Πατριαρχεῖο παρέβλεψε τὴν ἐκκλησιαστικὴ καὶ κανονικὴ τάξη. Τοῦ γράφει: “Οἶδα, χαλεπήσας ἐπὶ τῇ ἀναγωγῇ εἰς Πατριαρχεῖον τῆς Μοσκόβου Μητροπόλεως, οὐ γάρ σε διαλανθάνει οὐχ ἑνὸς εἶναι τοῦτο Πατριάρχου (εἰ μὴ τῇ Παλαιᾷ Ρώμῃ ἐπακολουθεῖν ἔγνωκεν ἡ Νέα) ἀλλὰ Συνόδου καὶ Συνόδου Οἰκουμενικῆς (τῶν Ὀρθοδόξων δηλαδή). Τοῦτον γὰρ τρόπον καὶ τὰ μέχρι σήμερον Πατριαρχεῖα κατέστη, διὰ τοῦτο ἔδει σου τὴν ἱερὰν ψυχὴν καὶ τῶν λοιπῶν ἀδελφῶν συμπαραλαβεῖν τὴν ψῆφον. Δεῖ γὰρ πάντας εἰδέναι (ὡς κατὰ τὴν Γ΄ Σύνοδον οἱ Πατέρες διορίζονται) τὸ πραττόμενον ὅτι περὶ κοινοῦ τινὸς πράγματος ἐστὶν σκέψις. Φανερὸν δὲ ὅτι θρόνος οὐδεὶς Πατριαρχικὸς ἑτέρῳ ὑπόκειται, ἀλλὰ τῇ Καθολικῇ συνδέδεται Ἐκκλησίᾳ” (2). (Σημ. Οἱ ὑπογραμμίσεις τοῦ γράφοντος). Προφητικὸς ὁ λόγος τοῦ Μελετίου Πηγᾶ γιὰ τὰ ὅσα σήμερα συμβαίνουν. .         Ἐπὶ τῆς οὐσίας τοῦἄρθρου τοῦἈρχιμ. Παντελεήμονος Μανουσάκη μὲ τὸ νὰ χαρακτηρίζει “ἐγωιστικὴ” τὴν ἄρνηση τοῦ Πρωτείου στὸν Ρώμης καί, κατ᾽ ἐπέκταση, στὸν Κωνσταντινουπόλεως κατηγορεῖὡς “ἐγωιστὴ” τὸν Ἅγιο Μάρκο τὸν Εὐγενικό, ὁὁποῖος δὲν ἐδέχθη καὶ δὲν ὑπέγραψε τὰ περὶ τοῦ Πρωτείου καὶ τῶν ἄλλων πλανῶν τοῦ Πάπα στὴ Σύνοδο Φεράρας – Φλωρεντίας, παρὰ τὰ βάσανα ποὺὑπέστη. Ὁἱστορικός τοῦ Βατικανοῦ Joseph Gill γράφει πὼς γιὰ νὰ προωθηθεῖἡ “Ἕνωση”, δηλαδὴἡὑποταγὴ τῶν Ὀρθοδόξων στὸν Πάπα “ἔπρεπε ὁ Αὐτοκράτορας καὶ οἱ ἐκκλησιαστικὲς ἀρχὲς τῆς Κωνσταντινουπόλεως νὰ εἶχαν ἀφορίσει τὸν Μητροπολίτη Ἐφέσου καὶ νὰ τὸν εἶχαν ἀποτελεσματικὰἐμποδίσει νὰ διαδίδει τὶς ἀνατρεπτικές του ἀπόψεις” [3]. Δηλαδὴ κατὰ τὸν ἱστορικὸ τοῦ Βατικανοῦ θὰ ἔπρεπε νὰ ἐξοντωθεῖ ὁἍγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός, ὅ,τι ἀργότερα ἔκαναν οἱ Ἰησουίτες στὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλο Λούκαρη. Πιστεύουμε ὅτι μὲ βδελυγμία ἀπορρίπτει ὁ π. Παντελεήμων αὐτὲς τὶς προθέσεις τοῦ Βατικανοῦ. .         “Ἐγωιστικὴ” εἶναι ἐπίσης ἡ θαρραλέα στάση τῶν 13 μοναχῶν της Μονῆς Καντάρας, στὴν Κύπρο. Προτίμησαν τὸ μαρτύριο καὶ νὰ καοῦν ζωντανοί, παρὰ νὰὑποκύψουν στὸ Πρωτεῖο καὶ τὶς ἄλλες κακοδοξίες τοῦ Πάπα. [4]. “Ἐγωιστικὴ” εἶναι καὶ ἡ ἄποψη τοῦ καθηγητοῦ Σπυρίδωνος Κ. Παπαγεωργίου, ὁ ὁποῖος στὴν “Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια Κωνσταντινουπόλεως” ἀναφέρει: “ …Τουναντίον εἴδομεν ἐν τῇὀρθῇἑρμηνείᾳ τῶν γραφικῶν λόγων, ἐν τῇἀνοθεύτῳ ἀναγνώσει τῶν Πατέρων καὶἐν τῇἀμετατρέπτῳ ἱστορίᾳ ὅτι ὁἐπίσκοπος Ρώμης καὶ ἐλέγετο καὶ ἐθεωρεῖτο καὶ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ προσηγορεύετο ἀδελφὸς ἐπίσκοπος (Σημ. Ὑπογράμμιση στὸ πρωτότυπο), ἴσος πρὸς τοὺς ἄλλους… Τὰς ἐσφαλμένας δοξασίας καὶ τοὺς ἐσφαλμένους θεσμοὺς αὐτοῦ πολλάκις καὶἐν τῇ Ἀνατολῇ καὶ ἐν τῇ Δύσει ἤλεγξαν ἄνδρες, παρ᾽ αὐτῶν τῶν παπῶν κατατασσόμενοι μεταξὺ τῶν Πατέρων καὶ ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων. Τέλος ὁμοφώνως ἡ γεραρὰ ἀρχαιότης τὰ γραφικὰ ρητὰ περὶ ἑνότητος, περὶ ποιμένων τῆς Ἐκκλησίας, ἐφήρμοσε καὶ ἐνόησεν ἐπὶ τῆς ἑνότητος τῆς πίστεως, τῶν δογμάτων, τῆς ἀγάπης, τῆς διδασκαλίας, τῆς εἰρήνης τῆς Ἐκκλησίας, τῆς ὁποίας ποιμὴν μόνος ἐστὶν ὁ Χριστός. Ἄλλην ἑνότητα ἐκκλησιαστικῶν οὔτε παρεδέχθη ἡ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία ἐπὶ δέκα καὶἐννέα ὅλους αἰώνας, οὔτε θὰ παραδεχθῆ. Ἐάν ποτε τοιαύτην νοήσῃ τὴν ἑνότητα καὶ ὁ ἐπίσκοπος Ρώμης, τότε καὶ ἡ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία προθύμως θέλει συζητήσει ἐν τοῖς καθέκαστα καὶ θέλει ἀποδείξη ποῖα εἰσὶ τὰ ὀρθὰ δόγματα καὶ ποία ἐστὶν ἡ ὀρθὴ καὶ συνάδουσα τῷ Εὐαγγελίῳ διδασκαλία” [5]. .       Τὸ σημαντικότερο καὶ σοβαρότερο εἶναι ὅτι ὁἐν λόγῳ Ἀρχιμανδρίτης καταγγέλλει ὡς “ἐγωιστικὴ” τὴ στάση τῆς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Σὲ Πατριαρχικὴ καὶ ΣυνοδικὴἘγκύκλιο Ἐπιστολή, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1895, “πρὸς τοὺς Ἱερωτάτους καὶ Θεοφιλεστάτους ἐν Χριστῷἀδελφοὺς Μητροπολίτας καὶ ἐπισκόπους καὶ τὸν περὶ αὐτοὺς ἱερὸν καὶ εὐαγῆ κλῆρον καὶἅπαν τὸ εὐσεβὲς καὶὀρθόδοξον πλήρωμα τοῦ ἁγιωτάτου Ἀποστολικοῦ καὶ Πατριαρχικοῦ Θρόνου Κωνσταντινουπόλεως” ἐκφράζει τὴ βαθιά της θλίψη καὶ τὴν ὀδύνη της γιὰ τὴν ἐγκύκλιο ἐπιστολὴ τοῦ Πάπα Λέοντος ΙΓ´, μὲ τὴν ὁποία κάλεσε τοὺς Ὀρθοδόξους νὰὑποταγοῦν σ᾽ αὐτόν. Στὸ ἐπίσημο κείμενο τοῦ Πατριαρχείου τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ποὺἀποτελεῖ ἀπόφαση τῆς Συνόδου του καὶ ἑπομένως, κατὰ τὴ λογική τοῦ σημερινοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου, “ἱερὸ κείμενο” ἀναφέρονται μεταξὺ τῶν ἄλλων τὰ ἑξῆς ἀξιοπρόσεκτα, ποὺ προφανῶς ἀγνοεῖ – δὲν μποροῦμε νὰ σκεφθοῦμε κάτι ἄλλο – ὁ Ἀρχ. Παντ. Μανουσάκης:

.       “Οἱ θεῖοι Πατέρες τιμῶντες τὸν ἐπίσκοπον Ρώμης μόνον ὡς ἐπίσκοπον τῆς πρωτευούσης πόλεως τοῦ κράτους, ἀπέδωκαν αὐτῷ προεδρείας πρεσβεῖα τιμητικά, θεωρήσαντες αὐτὸν ἁπλῶς ὡς πρῶτον τῇ τάξει ἐπίσκοπον, τουτ᾽ ἔστι πρῶτον ἐν ἴσοις,ἅπερ πρεσβεῖα καὶ τῷ Κωνσταντινουπόλεως ἀπένειμαν κατόπιν, ὅτε ἡ πόλις αὕτη ἐγένετο πρωτεύουσα τοῦ ρωμαϊκοῦ κράτους….Ἐκ τοῦ 28ου κανόνος τῆς ἐν Χαλκηδόνι Δ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καταφαίνεται ὅτι ὁ Ρώμης ἐστὶν ἐπίσκοπος ἰσότιμος τῷἐπισκόπῳ τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως καὶ τοῖς τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν, ἐν οὐδενὶ δὲ κανόνι καὶ παρ᾽ οὐδενὶ τῶν πατέρων ὑπαινιγμός τις γίνεται, ὅτι ποτὲὁ Ρώμης μόνος ἐστὶν ὁἀρχηγὸς τῆς καθόλου Ἐκκλησίας καὶὁἀλάθητος κριτὴς τῶν ἐπισκόπων καὶ τῶν ἄλλων ἀνεξαρτήτων καὶ αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν…
.           Ἑκάστη κατὰ μέρος αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία ἔν τεἈνατολῇ καὶ τῇ Δύσει ἦν ὅλως ἀνεξάρτητος καὶ αὐτοδιοίκητος κατὰ τοὺς χρόνους τῶν ἑπτὰ Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ὅπως δὲ οἱἐπίσκοποι τῶν αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀνατολῆς, οὕτω καὶ οἱ τῆς Ἀφρικῆς, τῆς Ἱσπανίας, τῶν Γαλλιῶν, τῆς Γερμανίας καὶ τῆς Βρετανίας ἐκυβέρνων τὰ τῶν Ἐκκλησιῶν αὐτῶν ἕκαστοι διὰ τῶν ἰδίων τοπικῶν Συνόδων, οὐδὲν ἀναμίξεως δικαίωμα ἔχοντος τοῦἐπισκόπου Ρώμης, ὅστις καὶ αὐτὸς ἐπίσης ὑπήγετο καὶὑπεῖκεν εἰς τὰς συνοδικὰς ἀποφάσεις….Τοιοῦτον ὑπῆρχε τὸἀρχαῖον τῆς Ἐκκλησίας πολίτευμα, οἱ δὲἐπίσκοποι ἦσαν ἀνεξάρτητοι ἀπ᾽ ἀλλήλων καὶἐλεύθεροι ὅλως ἐν τοῖς ἰδίοις ἕκαστος ὁρίοις, μόνον ταῖς συνοδικαῖς διατάξεσιν ὑπείκοντες, καὶ παρεκάθηντο ἴσοι πρὸς ἀλλήλους ἐν ταῖς συνόδοις, οὐδεὶς δὲἐξ αὐτῶν διεξεδίκει ποτὲ μοναρχικὰ δικαιώματα ἐπὶ τῆς καθόλου Ἐκκλησίας….”. (6). (Σημ. Ἡ ὑπογράμμιση τοῦ γράφοντος).

.       “Ἐγωιστικὴ” εἶναι καὶ ἡ θεολογικὴ ἄποψη τοῦ Μητροπολίτου Περγάμου Ἰωάννου Ζηζιούλα, ὁ ὁποῖος στὴν ἐπὶ διδακτορίᾳ διατριβή του ἐπιλέγει μὲ τὰ ἑξῆς: «Ἕκαστος Ἐπίσκοπος ἐνοεῖτο ὡς διάδοχος πάντων (Σημ. Ἡ ὑπογράμμιση στὸ πρωτότυπο) τῶν Ἀποστόλων – καὶ τοῦ Πέτρου. Δὲν ἦτο συνεπῶς ἡ ἑνότης τῶν Ἐπισκόπων “συλλογικὴ” ἐν τῇ ἐννοίᾳ τῆς ἀθροιστικῆς συνθέσεως μίας ἐπιμεμερισμένης εἰς τοὺς διαφόρους Ἐπισκόπους ἀποστολικῆς διαδοχῆς. Ἕκαστος τῶν Ἐπισκόπων ἐκάθητο ἐπὶ τῆς καθέδρας τοῦ Πέτρου, τῆς Ἐκκλησίας του θεωρουμένης πλήρως ἀποστολικῆς καὶ στηριζομένης ἐπὶ τοῦ θεμελίου πάντων τῶν Ἀποστόλων (Σημ. Ἡ ὑπογράμμιση στὸ πρωτότυπο). Ἐντεῦθεν καὶἐπιστεύετο ὅτι ὄχι μόνον οἱοσδήποτε ἐκ τῶν Ἐπισκόπων τούτων δὲν ἠδύνατο νὰ κατέχῃ Ἱερωσύνην καὶ οἱασδήποτε ἐκκλησιολογικῶς βεβαιουμένας δικαιοδοσίας κατὰ τρόπον πληρέστερον οἱουδήποτε ἄλλου Ἐπισκόπου, ἀλλὰ καὶ πάντες ὁμοῦἡνωμένοι δὲν ἠδύναντο νὰ συνιστοῦν ἄθροισμα συμπληρούντων ἄλληλα μερῶν, ἀλλ᾽ ἑνότητα ὀργανικὴν (Σημ. Ἡὑπογράμμιση στὸ πρωτότυπο), στηριζομένην ἐπὶ τῆς πλήρους ταυτότητος τῶν πρὸς ἀλλήλους καὶ πρὸς τὸἓν σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ἀπὸ τὸ καίριον τοῦτο σημεῖον, τὸὁποῖον ἐκφράζει τὴν πληρότητα τοῦ ἐπισκοπικοῦ βαθμοῦ, ἐξακολουθεῖ καὶ παρὰ τὴν ἐμφάνισιν τῆς περὶ συλλογικότητος τῶν Ἐπισκόπων θεωρίαν, νὰἐκπηγάζη πᾶσα οὐσιαστικὴ διαφωνία πρὸς τὴν οὐσίαν τῆς ὅλης Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησιολογίας ὑπὸ τὸ φῶς τῆς συνειδήσεως τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων [7]. Ὁ Μητρ. Περγάμου σὲ ἄλλο σημεῖο τῆς διατριβῆς τουὑποστηρίζει κάτι ἀκόμη πιὸ σοβαρό: “Ἐπίσκοπος μὴἀποτελῶν τὸ κέντρον τῆς ἑνότητος ὡρισμένης Ἐκκλησίας ἢἐξαρτώμενος ἐξ ἄλλου Ἐπισκόπου θὰἀπετέλει ἀτελῆ Ἐπίσκοπον”. [8] (Σημ. Ὑπογράμμισις τοῦ γράφοντος). Τὸ ἐντυπωσιακὸ εἶναι ὅτι ὁ κ. Ἰωάννης ἀπὸ τὴ συνάντηση τῆς Ραβέννας καὶ μετὰ φαίνεται νὰἔχει ἀλλάξει ἄποψη. Ἀσφαλῶς ἔχει τοὺς λόγους του γιὰ τὴν ἀλλαγὴ καὶ ποὺ δὲν προβαίνει σὲ διόρθωση τῶν ὅσων ὑποστηρίζουν οἱ νεότεροί του κληρικοὶ τοῦ Πατριαρχείου.

.       Ἡ συνέχιση τῆς προώθησης τῆς παπικῆς ἀντίληψης περὶ τοῦ Πρωτείου, ὅτι δηλαδὴ ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως εἶναι “Πρῶτος ἄνευ ἴσου” εἶναι ζήτημα σοβαρό, γιατί οἱἐκτιθέμενες ἀπόψεις εἶναι ὑπὸ τὴν ἔγκριση τοῦ Φαναρίου, ἀφοῦ τίποτε δὲν τελοῦν τὰ στελέχη του χωρὶς τὴν ἔγκρισή του. Ἡ προσχώρηση Ὀρθοδόξων κληρικῶν καὶ μάλιστα Ἐπισκόπων στὴν περὶ τοῦ Πρωτείου λογική τοῦ Πάπα προκαλεῖὀδύνη καὶ πρέπει ἐκ μέρους τους νὰ ἐπανεκτιμηθεῖ, μὲ βάση τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση καὶ Ἐκκλησιολογία καὶ μὲ γνώση τῆς Ἱστορίας γιὰ τοὺς ποταμοὺς αἱμάτων ποὺἔχυσαν οἱὈρθόδοξοι Χριστιανοὶ γιὰ νὰ ἀντισταθοῦν στὶς ἐπιδιώξεις τῶν Λατίνων καὶ βεβαίως χωρὶς προκατάληψη καὶ χωρὶς τὸν πειρασμὸ τῆς ἐκκοσμίκευσης καὶ τοῦ ὠφελιμισμοῦ.-

Σημειώσεις

1. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Ἂρχ/ποὺἈθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος “Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀλεξανδρείας (62-1934)”, Ἀθῆναι, 1985, σελ. 30-368.  
2. Μεθοδίου Φούγια, Μητροπολίτου Πισιδίας “Ἐπιστολαὶ Μελετίου Πηγᾶ, Πάπα καὶ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας”, Ἀθῆναι, 1998, σελ. 19-21.
3. Joseph Gill “ Ἡ Σύνοδος τῆς Φλωρεντίας”, Ἔκδ. “Καλοῦ Τύπου”, Ἀθῆναι, 1962, σέλ. 460.
4. Ἀνδρέα Μιτσίδη “Σύντομη ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου”, Λευκωσία, 1994, σελ. 36.
5. “ἘκκλησιαστικὴἈλήθεια Κωνσταντινουπόλεως”, Σύγγραμμα περιοδικόν, ἐκδιδόμενον κατὰ Παρασκευήν”, Ἔτος Δέκατον Ἕκτον, 1 Μαρτίου 1896-28 Φεβρουαρίου 1897, Ἐν Κωνσταντινουπόλει, 1897, Ἐκ τοῦ Πατριαρχικοῦ Τυπογραφείου, σελ. 264.
6. “ἘκκλησιαστικὴἈλήθεια Κωνσταντινουπόλεως”, Ἔτος Δέκατον Πέμπτον, 1 Μαρτίου 1895- 29 Φεβρουαρίου 1896, Ἐν Κωνσταντινουπόλει 1896, σέλ. 241-249.
7. Ἰωάννου Ζηζιούλα, Μητροπολίτου Περγάμου καὶ καθηγητοῦ Πανεπιστημίου “ Ἡἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ καὶ τῷἘπισκόπῳ κατὰ τοὺς τρεῖς πρώτους αἰώνας”, Δευτέρα Ἔκδοσις, Ἔκδ. Γρηγόρη, Ἐν Ἀθήναις, 1990,σελ. 202.
8. Ἔνθ᾽ ἀνωτ. σελ. 192.

http://christianvivliografia.wordpress.com

Οἱ τρεῖς ἀντιπαπικοί Ἅγιοι – (π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ)

 

 Μέγας Φώτιος – Άγιος Γρηγόριος παλαμάς – Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός

Ἂν ὅμως ὁ Μ. Φώτιος διέγνωσε πρῶτος τὴν ἀλλοτρίωση τῆς “χριστιανικῆς” Δύσεως, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς εἶναι ἴσως ἐκεῖνος, ποὺ εἶχε ἐναργέστερη τὴν ἐπίγνωση, ὅτι στὴν περίπτωση τῶν καινοτομιῶν τῆς δυτικῆς ἐκκλησίας δὲν ἔχουμε ἁπλῶς μιὰ νέα “αἵρεση” τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλά ριζικὴ ἀλλοτρίωση τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως.

Οἱ αἰῶνες, ποὺ ἀκολούθησαν, συνέθεσαν μία τραγικὴ ἐμπειρία, ποὺ ἐπιβεβαίωσε τὶς ἐπισημάνσεις τοῦ ἁγίου Γρηγορίου. Ὁ Ντοστογιέφσκυ, λ.χ. ἔχοντας σαφέστατη πλέον ἐντύπωση γιὰ τὴν ἀλλοτριωμένη Δύση, θὰ καταλήξει ἀβίαστα στὸ συμπέρασμα, ὅτι «ὁ ρωμαϊκὸς καθολικισμὸς δὲν εἶναι πιὰ χριστιανισμός: «Ὁ καθολικισμὸς τῆς Ρώμης –παρατηρεῖ– εἶναι χειρότερος καὶ ἀπὸ τὸν ἀθεϊσμὸ (…). Ὁ ἀθεϊσμὸς κηρύττει μονάχα τὸ μηδέν, ὁ καθολικισμὸς ὅμως προχωράει πιὸ πέρα ἀκόμα: κηρύττει ἕνα διαστρεβλωμένο Χριστό, ἕνα Χριστὸ ἀντίθετο τοῦ Χριστοῦ. Κηρύττει τὸν Ἀντίχριστο[10]»….

Ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός, τέλος, ἐματαίωσε τὴν θεσμικὴ ἀναγνώριση καί, συνεπῶς, καταξίωση τῆς δυτικῆς ἀλλοτριώσεως, μὲ τὴν ὡς οἰκουμενικὴ συγκληθεῖσα σύνοδο Φεράρρας-Φλωρεντίας (1438/9). 

Ἀπέδειξε, ἐξ ἄλλου, ὅτι ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ἡ καρδιὰ τῆς Ὀρθοδοξίας, ὡς αὐθεντικῆς χριστιανικότητας, δὲν κλείσθηκε στὸν 14ο αἰώνα, ἀλλὰ συνεχίσθηκε, διασυνδέοντας τὴν Ὀρθοδοξία τῆς ἐποχῆς του μὲ τὴ χριστιανικὴ ἀρχαιότητα. 

Τὸ “Γένος τῶν Ρωμαίων” (Ὀρθοδόξων) διακράτησε μέσω αὐτοῦ τὴν ὑπαρκτική συνέχεια καὶ συνοχή του καὶ γι᾽ αὐτὸ δὲν θὰ παύσει νὰ ἔχει τὴ συνείδηση τῆς ριζικῆς διαφοροποιήσεως τῆς Δύσεως, μὲ κορυφαίους ἐκφραστὲς της τὸν Ἱεροσολύμων Δοσίθεο (†1707), τὸν ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλὸ (†1779) καὶ τοὺς Κολλυβάδες Πατέρες[11]. 

 
Ἂν ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ διέσωσε τὴν ἀλήθειά της, ὀφείλεται κυρίως στοὺς τρεῖς παραπάνω Πατέρες (Φώτιο, Γρηγόριο καὶ Μᾶρκο).

Αὐτοί εἶναι ἐκεῖνοι, ποὺ ἐπρωτοστάτησαν στὸν ἀγώνα νὰ διαφυλάξουν τὴν προφητική, ἀποστολικὴ καὶ πατερικὴ συνέχεια, διασώζοντας τὴν Ἐκκλησία ὡς “Ἴατρεῖον Πνευματικὸν” καὶ τὴ Θεολογία της ὡς καρπὸ τῆς ἁγιοπνευματικῆς ἐμπειρίας καὶ ἀπλανή ὁδηγὸ πρὸς τὴ θέωση».

orthodojia.blogspot.gr

http://pneumatoskoinwnia.blogspot.gr/2015/01/blog-post_34.html

Ἅγ. Μάρκος ὁ Εὐγενικός. Περί τῶν λόγων πού περιέχει ἡ θεία εὐχή, δηλαδή τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Ὑιέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με»

  Άγ. Μάρκος ο Ευγενικός 

Περί των λόγων που περιέχει η θεία ευχή, 

δηλαδή το «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με»

 Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, ε΄τόμος

Συνοπτικά σχόλια
Χάρη στις θεολογικές εργασίες στον άγιο Μάρκον Εφέσου του σέρβου ιερομονάχου Ειρηναίου Μπούλοβιτς, εξακριβώθηκε ότι ο «Θαυμάσιος λόγος», για το Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με, που παρεδόθη ως έργον ανωνύμου, ανήκει στον άγιο Μάρκο τον Ευγενικό, τον μέγαν αγωνιστή της Ορθοδοξίας.
Πράγματι, το πρωτότυπο κείμενο, πού έχουμε υπ’ όψιν και απ’ όπου έγινε νέα μετάφραση, δεν αφήνει αμφιβολία για την πατρότητά του και είναι αξιοθαύμαστο και εκφραστικό της αγιότητος του αγίου Μάρκου, πού απασχολούσε τόν νουν του στην αδιάλειπτη εργασία της ευχής. Είναι δε κοινός τόπος, ότι όλοι οι ασχοληθέντες με το θέμα της νοεράς προσευχής, θεωρούν την ευχήν αυτήν ως καταγομένην από τους αγίους Αποστόλους Πέτρον, Ιωάννην, Παύλον.
Έτσι ο αγιότατος Εφέσου, αναφερόμενος σε αποστολικούς λόγους, ανακαλύπτει το βαθύτερο νόημά τους, που συμπυκνώνεται στην μονολόγιστη αυτή προσευχή και που την παρέδωκαν στην Εκκλησία ως πνευματικό θησαυρό.
Είναι δε χαρακτηριστικό της ευαισθησίας του αγίου Πατέρα, για τις αιρετικές πλάνες, το γεγονός ότι δια της ομολογίας αλοκλήρου της ευχής ανατρέπονται τέσσερες γνωστές καταδικασμένες αιρέσεις, όπως δείχνει το σχήμα.
 Ο άγιος Μάρκος με το βραχύ αυτό έργο του, αποδεικνύεται ότι συνεχίζει την πνευματική παράδοση, που απηχεί τους συνοδικούς αγώνες του 4ου αιώνος, αλλά και ότι συνδυάζει τη λεόντεια αντιαιρετική του δύναμη, μαζί με την ηπιότητα της οσιακής καρδιάς, φλεγομένης ακατάπαυστα από το γλυκύτατον όνομα του Κυρίου Ιησού.
Κείμενο
Πόση δύναμη έχει η ευχή και ποιες είναι οι δωρεές της σε όσους τη χρησιμοποιούν και σε ποια πνευματική κατάσταση τους φέρνει, δεν είμαστε εμείς σε θέση να πούμε.
Τους λόγους όμως από τους οποίους αυτή αποτελείται, τους βρήκαν αρχικά οι άγιοι Πατέρες μας, που δεν τους επινόησαν οι ίδιοι, αλλά πήραν τις αφορμές από παλιά από την ίδια την αγία Γραφή και από τους κορυφαίους Μαθητές του Χριστού· ή, να πούμε καλύτερα, τους δέχθηκαν αυτοί σαν κάποια πατρική κληρονομιά και τους μεταβίβασαν σ’ εμάς. ‘Ώστε και από αυτό γίνεται φανερό, σε όσους δεν έμαθαν από την πείρα τους, ότι αυτή η ιερή ευχή είναι κάτι το ένθεο και ένας ιερός χρησμός.
Γιατί πιστεύομε ότι είναι θείοι χρησμοί και πνευματικές αποκαλύψεις και λόγοι Θεού όλα όσα έδωσε στους ιερούς Αποστόλους να πουν ή να συγγράψουν ο Χριστός, ο οποίος λάλησε μέσω αυτών. Έτσι, ο θειότατος Παύλος, φωνάζοντας σ’ εμάς σαν από το ύψος του τρίτου ουρανού, λέει: «Κανείς δεν μπορεί να πει Κύριε Ιησού, παρά μόνο με Πνεύμα Άγιο».
Με την αρνητική λέξη «κανείς» φανερώνει πολύ θαυμάσια ότι η επίκληση του Κυρίου Ιησού είναι κάτι το πολύ υψηλό και ανώτερο όλων.
Επίσης, ο μέγας Ιωάννης που διακήρυξε σαν βροντή τα πνευματικά, αρχίζει με τη λέξη που τελειώνει ο Παύλος και μας δίνει τη συνέχεια της ευχής ως εξής: «Κάθε πνεύμα που ομολογεί τον Ιησού Χριστό, ότι ήρθε ως αληθινός άνθρωπος, είναι από το Θεό». Αυτός χρησιμοποίησε βέβαια εδώ κατάφαση, αλλά απέδωσε, όπως και ο Παύλος, στη χάρη του Αγίου Πνεύματος την επίκληση και ομολογία του Ιησού Χριστού.
Ας έρθει τώρα τρίτος ο Πέτρος, η ακρότατη κορυφή των θεολόγων, για να μας δώσει το υπόλοιπο αυτής της ευχής. Όταν δηλαδή ο Κύριος ρώτησε τους Μαθητές: «Ποιος λέτε ότι είμαι;», προλαβαίνοντας ο φλογερός μαθητής τους άλλους, όπως το συνήθιζε, είπε: «Σύ είσαι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού», έχοντας λάβει την αποκάλυψη αυτή, σύμφωνα με τη μαρτυρία του ιδίου του Σωτήρα, από τον ουράνιο Πατέρα, ή, πράγμα που είναι το ίδιο, από το Άγιο Πνεύμα.
Πρόσεξε λοιπόν αυτούς τους τρεις ιερούς Αποστόλους πως ακολουθούν ο ένας τον άλλο σαν σε κύκλο, παίρνοντας ο ένας από τον άλλο αυτά τα θεία λόγια έτσι που το τέλος του λόγου του προηγουμένου να γίνεται αρχή για τον επόμενο. Ο ένας δηλαδή λέει «Κύριον Ιησού», ο άλλος «Ιησού Χριστό», ο τρίτος «Χριστό, Υιό του Θεού», και το τέλος συνάπτεται στην αρχή σαν σε κύκλο, όπως είπαμε, επειδή δεν έχει καμία διαφορά να πει κανείς Κύριο και Υιό του Θεού —γιατί και τα δύο αυτά φανερώνουν τη θεότητα του μονογενούς Υιού και παριστούν ότι είναι ομοούσιος και ομότιμος με τον Πατέρα.
Έτσι αυτοί οι μακάριοι Απόστολοι μας παρέδωσαν να επικαλούμαστε και να ομολογούμε εν Πνεύματι τον Κύριο Ιησού Χριστό, Υιό του Θεού· αυτοί είναι και τρεις και πιο αξιόπιστοι απ’ όλους —εφόσον κάθε λόγος, σύμφωνα με τη θεία Γραφή, βεβαιώνεται με τρεις μάρτυρες.
Αλλά και η σειρά των Αποστόλων που τα είπαν, δεν είναι χωρίς σημασία: από τον ΙΙαύλο δηλαδή, τον πιο τελευταίο χρονικά από τους Μαθητές, αρχίζει η μυστική παράδοση της ευχής και δια του μεσαίου, του Ιωάννη, προχωρεί στον πρώτο, τον Πέτρο, που με την αγάπη πλησίαζε τον Ιησού περισσότερο από τους άλλους. Τούτο συμβολίζει, νομίζω, την προκοπή μας με ορθή σειρά και την άνοδό μας και την ένωσή μας με το Θεό μέσα στην αγάπη, δια της πράξεως και της θεωρίας.
Γιατί βέβαια ο Παύλος είναι εικόνα της πράξεως, καθώς είπε ο ίδιος: «Κοπίασα περισσότερο απ’ όλους», ο Ιωάννης της θεωρίας, και της αγάπης ο Πέτρος, για τον οποίο μαρτυρεί ο Κύριος πως αγαπούσε περισσότερο από τους άλλους.
Πέρα από αυτά, θα μπορούσε να δει κανείς πως τα θεία λόγια της ευχής υποδηλώνουν το ορθό δόγμα της πίστεώς μας και απορρίπτουν κάθε αίρεση των κακοδόξων. Με το «Κύριε», που φανερώνει τη θεία φύση, αποκηρύττονται εκείνοι που φρονούν πως ο Ιησούς είναι μόνο άνθρωπος· με το «Ιησού», που φανερώνει την ανθρώπινη φύση, αποδιώχνονται εκείνοι που Τον θεωρούν μόνο Θεό που υποδύθηκε κατά φαντασία τον άνθρωπο· το «Χριστέ», που περιέχει και τις δύο φύσεις, αναχαιτίζει εκείνους που Τον πιστεύουν Θεό και άνθρωπο, με χωρισμένες όμως τις υποστάσεις τη μία από την άλλη· τέλος, το «Υιέ του Θεού» αποστομώνει εκείνους που τολμούν να διδάσκουν τη σύγχυση των δύο φύσεων, επειδή φανερώνει πως η θεία φύση του Χριστού δεν συγχέεται με την ανθρώπινη φύση Του, ακόμη και μετά την ένωση τους. Έτσι οι τέσσερις αυτές λέξεις, ως λόγοι Θεού και μάχαιρες πνευματικές, αναιρούν δύο συζυγίες αιρέσεων, οι οποίες, ενώ είναι κακά εκ διαμέτρου αντίθετα, είναι ομότιμες στην ασέβεια.
Κύριε
ανατρέπει τους οπαδούς του Παύλου Σαμοσατέα
Ιησού
τους οπαδούς του Πέτρου Κναφέα
Χριστέ
τους νεστοριανούς
Υιέ του Θεού
τους μονοφυσίτες οπαδούς του Ευτυχή και του Διόσκορου
Έτσι λοιπόν μας παραδόθηκαν αυτά τα θεία λόγια, τα οποία δικαίως θα τα ονόμαζε κανείς μνημείο προσευχής και ορθοδοξίας. Αυτά και μόνα τους είναι αρκετά για όσους προχώρησαν στην κατά Χριστόν ηλικία και έφτασαν στην πνευματική τελείωση· αυτοί ενστερνίζονται και καθένα από τα θεία τούτα λόγια χωριστά, όπως δόθηκαν από τους ιερούς Αποστόλους, δηλαδή το «Κύριε Ιησού — Ιησού Χριστέ — Χριστέ, Υιέ του Θεού» (κάποτε μάλιστα και μόνο το γλυκύτατο όνομα «Ιησού»), και το ασπάζονται ως ολοκληρωμένη εργασία προσευχής.
Και με αυτή γεμίζουν απερίγραπτη πνευματική χαρά, γίνονται ανώτεροι της σάρκας και του κόσμου και αξιώνονται να λάβουν θείες δωρεές. Αυτά τα γνωρίζουν, λένε, οι μυημένοι. Για τους νηπίους όμως εν Χριστώ και ατελείς στην αρετή, παραδόθηκε ως κατάλληλη προσθήκη το «ελέησόν με», η οποία τους δείχνει ότι έχουν επίγνωση των πνευματικών τους μέτρων και ότι χρειάζονται πολύ έλεος από το Θεό. Μιμούνται έτσι τον τυφλό εκείνο πού, ποθώντας να βρει το φως του, φώναζε στον Κύριο καθώς περνούσε: «Ιησού, ελέησόν με».
Μερικοί πάλι δείχνουν περισσότερη αγάπη και διατυπώνουν την ευχή στον πληθυντικό, προφέροντάς την ως εξής: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Θεός ημών, ελέησον ημάς»· κι αυτό, επειδή ξέρουν πως η αγάπη είναι το πλήρωμα του Νόμου και των Προφητών, καθώς περιέχει και ανακεφαλαιώνει μέσα της κάθε εντολή και κάθε πνευματική πράξη. Συνάμα παίρνουν μαζί τους από αγάπη και τους αδελφούς σε κοινωνία της προσευχής και παρακινούν περισσότερο το Θεό σε έλεος με το να Τον αναγνωρίζουν κοινό Θεό όλων και να Του ζητούν κοινό το έλεος για όλους. Και βέβαια, το έλεος του Θεού έρχεται σ’ εμάς με την ορθή πίστη στα δόγματα και με την εκπλήρωση των εντολών, που, όπως δείξαμε, ο σύντομος αυτός στίχος της προσευχής περιέχει και τα δύο.
Τα θεία τώρα ονόματα (Κύριος, Ιησούς, Χριστός), με τα οποία μας δόθηκε η ακρίβεια των δογμάτων, θα μπορούσε να βρει κανείς ότι χρονικά αναφάνηκαν με αυτή τη σειρά και τάξη, και ότι κι εμείς τα λέμε όπως αυτά φανερώθηκαν από την αρχή. Γιατί παντού η Παλαιά Διαθήκη κηρύττει Κύριο το Θεό Λόγο, και πριν και μετά την παράδοση του Νόμου, όπως όταν λέει: «Ο Κύριος έβρεξε φωτιά από τον Κύριο», και: «Είπε ο Κύριος στον Κύριό μου». Και η Καινή Διαθήκη, κατά τη σάρκωσή Του, παρουσιάζει τον Άγγελο να Του δίνει το όνομα λέγοντας στην Παρθένο: «Θα τον ονομάσεις Ιησού», όπως και έγινε, καθώς λέει ο ιερός Λουκάς. Γιατί όντας, ως Θεός, Κύριος των πάντων, θέλησε με την ενανθρώπησή Του να γίνει και σωτήρας μας —έτσι μεταφράζεται το όνομα «Ιησούς».
Το όνομα πάλι «Χριστός», το οποίο φανερώνει τη θέωση της ανθρώπινης φύσεως που προσέλαβε, ο ίδιος εμπόδιζε τους Μαθητές πριν από το Πάθος να το λένε σε οποιονδήποτε, ύστερα όμως από το Πάθος και την Ανάσταση ο Πέτρος έλεγε με παρρησία: «Να το γνωρίζει όλος ο Ισραήλ, ότι ο Θεός Τον ανέδειξε και Κύριο και Χριστό».
Και τούτο ήταν εύλογο· γιατί η ανθρώπινη φύση μας που προσέλαβε ο Θεός Λόγος, χρίσθηκε παρευθύς από τη θεότητά Του, έγινε όμως ό,τι και αυτό που την έχρισε, δηλαδή ομόθεος, αφού ο Ιησούς μου δοξάστηκε με το Πάθος και αναστήθηκε εκ νεκρών.
Τότε λοιπόν ήταν καιρός να αναδειχθεί η ονομασία «Χριστός»· τότε δηλαδή που Αυτός, δεν μας ευεργέτησε απλώς, όπως όταν μας έπλασε στην αρχή ή όταν μετά τη συντριβή μας μας ανέπλασε και μας έσωσε, αλλά που ανέβασε και την ανθρώπινη φύση μας στους ουρανούς και τη συνδόξασε με τον εαυτό Του και την αξίωσε να καθίσει στα δεξιά του Πατέρα.
Τότε ακριβώς άρχισε να κηρύττεται Υιός του Θεού και Θεός από τους Αποστόλους, στους οποίους πρωτύτερα, στις αρχές του κηρύγματος, προκαλούσε δέος αυτή η ονομασία και σπάνια τη χρησιμοποιούσαν, έπειτα όμως την κήρυτταν φανερά πάνω από τους εξώστες, όπως τους προείπε ο ίδιος ο Σωτήρας. Επομένως τα θεία λόγια της ευχής τοποθετήθηκαν σε σειρά αντίστοιχη με τη χρονική ανάδειξη της πίστεως.
Έτσι από παντού φανερώνεται σαφέστατα η θεία σοφία εκείνων που τα συνέταξαν και μας τα παρέδωσαν: κι από το ότι αυτά ακολουθούν επακριβώς τις αποστολικές ομολογίες και παραδόσεις, κι από το ότι αναδεικνύουν το ορθόδοξο δόγμα της πίστεώς μας, κι από το ότι μας υπενθυμίζουν τους χρόνους κατά τους οποίους εκδηλώθηκε με διάφορους τρόπους η Οικονομία του Θεού για μας, οδηγώντας μας στη θεοσέβεια με κατάλληλα κάθε φορά ονόματα.
Αυτά λοιπόν προσφέραμε εμείς, κατά τη δύναμή μας, σχετικά με τα λόγια της ευχής, σαν να κόψαμε άνθη από κάποιο δένδρο όμορφο και μεγάλο· τον καρπό όμως που αυτά περιέχουν, ας τον μαζέψουν άλλοι, όσοι δηλαδή με τη μακρά μελέτη και άσκηση το αξιώθηκαν αυτό με το να γίνουν δεκτικοί και να πλησιάσουν το Θεό. 
paterikakeimena.blogspot.com 

http://anavaseis.blogspot.gr/2012/06/blog-post_01.html

Διδάγματα ἀπό τό παρελθόν γιά τό παρόν καί τό μέλλον

 

  Το Γένος μας καυχάται και σεμνύνεται περί ενός μεγάλου και αξιοθαύμαστου πράγματος. Για την Ορθοδοξία. Όμως, χείμαρρος ορμητικός από τη Δύση πλημμύρησε κάποτε και απειλούσε και έπληττε το Γένος μας, όπως το απειλεί και σήμερα, θέλοντας να κατακλύσει αυτό το αγαθό και να το αφανήσει από προσώπου γης. Με κάθε τρόπο αγωνιζόταν να επιτύχει το ποθούμενο, όπως και σήμερα αγωνίζεται για να παρασύρει την Ορθοδοξία. Αλλά, δεν ευτύχησε να το καταφέρει παρόλα τα διάφορα και ποικίλα τεχνάσματά του. Θα το πετύχαινε όμως, εάν δεν βρισκόταν την εποχή εκείνη ο μεγάλος εκείνος άνδρας από το γένος των Ευγενικών του Βυζαντίου, ο τελευταίος και ευγενέστατος κλάδος, ο Μάρκος, ο αστήρ της Εφέσου.

Μεγάλα είναι τα κατορθώματα και οι αγώνες που κατέβαλε εναντίον του τρομερού εκείνου χειμάρρου, ο οποίος παρ’ ολίγο να καταπνίξει το ιερό πεδίο της Ορθοδοξίας. Θαυμαστά είναι και τα γενναία χαρακώματα που ανήγειρε μετά από όλα αυτά προς εξασφάλιση των ομογενών του που κινδύνευαν.

Όλα αυτά τα εξύμνησαν σοφοί κάλαμοι. Ο μέγας Εκκλησιάρχης Σύλβεστρος ο Συρόπουλος, ο Θεόδωρος ο Ιερομνήμων, ο Ιωάννης ο Νομοφύλαξ, ο Γεννάδιος ο Σχολάριος, ο Νεκτάριος και ο Δοσίθεος οι Πατριάρχες Ιεροσολύμων και ο Αθανάσιος ο Πάριος. Έχοντας υπ’ όψιν κυρίως αυτούς του διδασκάλους, αναλαμβάνουμε να εκθέσουμε στο παρόν βιβλίο τα ηρωικά παλαίσματα, και πραγματικά υπερφυή κατορθώματα προς ελάχιστη ένδειξη των μεγάλων κατορθωμάτων του ήρωά μας, στον οποίο οφείλουμε πάρα πολλά.

Διότι εάν αυτός ήθελε να ενδώσει στους άγριους φοβερισμούς καθώς και όλες τις άλλες μεθοδείες του μεγάλου χειμάρρου, ως εκπρόσωπος και των άλλων Εκκλησιών της Ανατολής και Έξαρχος της Συνόδου, η Ορθοδοξία θα είχε εξαφανισθεί, καθώς και η θεσπέσια γλώσσα του Έθνους και η ελληνική του παιδεία. Ο εθνικός χαρακτήρας θα είχε ανακατευθεί με τα θολά ρεύματα του χειμάρρου. Πράγματι, θα είχε συγχρωματισθεί και αμαυρωθεί με αυτά η διάυγεια των ηθών και των εθίμων του έθνους. Με λίγα λόγια, θα είχε εκλείψει και δεν θα φαινόταν ούτε στα πλέον ισχυρά τηλεσκόπια και μικροσκόπια.

 Πηγή: «Εις έναντι μυρίων – ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός και οι αγώνες του», μοναχού Καλλίστου Ζωγράφου Αγιορείτου Εφεσίου, επιμ. Δημητρίου Παναγόπουλου.

Μετάφραση στη δημοτική: Ιστολόγιο Μακκαβαίος

http://makkavaios.blogspot.gr/2015/06/blog-post_38.html

Ἅγιος Μάρκος Εὐγενικὸς (ποίημα)

Τοῦ πατρός Ἰωὴλ Κωνστάνταρου
ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ
Ίδετε πάντες οἱ πιστοί
τόν Μέγαν Ποιμενάρχην,
Ὀρθοδοξίας ἅπασας
Μεγάλον κανονάρχην.

Ὡς τήν πανσέληνον γλυκύς
φώτισε εἰς Φεράραν,
ταπείνωσε ποντίφικος
τήν παπικήν τιάραν.

Ἥλιος τώρα φαεινός
στήν πόλην Φλωρεντίας,
ἐξέλαμψε τά δόγματα
τά τῆς Ὀρθοδοξίας...


Λάβετε φῶς τό Ἱλαρόν
ζῆστε Ὀρθοπραξίαν,
στήν πίστιν στερεώθητε
λάβετε εὐλογίαν.

ΜΑΡΚΟΥ ΕΦΕΣΟΥ ΕΥΓΕΝΙΚΟΥ

Εγκύκλιος «Τοις απανταχού της γης και των νήσων ευρισκομένοις ορθοδόξοις Χριστιανοίς» (1440-1)             Η εγκύκλιος αυτή εγράφη, λίγα χρόνια προ της Αλώσεως, από τη νήσο Λήμνο. Εκεί είχε εξορισθεί ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο τη απαιτήσει των λατινοφρόνων Ρωμιών. Οι ενωτικοί αυτοί, όταν είδαν ότι απέτυχαν να επιβάλουν την ψευδή ένωση της Φεράρας-Φλωρεντίας, κατέφυγαν σε ενέργειες καταχθόνιες και σε σοφιστείες θεολογικές, για να παραπλανήσουν τους αφελέστερους. Αργότερα, τον 16ο αιώνα, αυτά θα συστηματοποιηθούν από τους λατίνους και θα δημιουργηθεί έτσι η ουνία. Συνεπώς, οι λατινόφρονες ενωτικοί Ρωμιοί είναι οι πρόδρομοι και προπαρασκευαστές της ουνίας, μαζί με τον πάπα Ιννοκέντιο τον Δ΄(1243-1254), ο οποίος το 1254 εξέδωκε εγκύκλιο και επέτρεψε να γίνονται ανεκτά τα ήθη και έθιμα των Ανατολικών, με απώτερο σκοπό τη βαθμιαία κατάργηση αυτών και τον πλήρη εκλατινισμό των ενουμένων, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ορθοδόξων μετά της Ρώμης.     Την εγκύκλιο αυτή του αγίου Μάρκου, με την οποία αντιμετωπίζει τους λατινόφρονες Ρωμιούς και τις δογματικές αποκλίσεις των παπικών από την Ορθοδοξία, θα παραθέσουμε σε περιληπτική διασκευή.     1. Οι παπικοί είναι αιρετικοί και όχι σχισματικοί, όπως διετείνοντο οι λατινόφρονες.     α΄. Όσοι εκ των παπικών έρχονται στην Ορθοδοξία, τους δεχόμεθα δια χρίσεως αγίου μύρου-μερικές φορές και τους ξαναβάπτιζαν-, κατατάσσοντας αυτούς μαζί με τους αρειανούς, τους μακεδονικούς, τους σαββατιανούς, τους ναυατιανούς και λοιπούς αιρετικούς του 4ου αιώνος. Ο Σίλβεστρος Συρόπουλος, που κατέγραψε την ιστορία της συνόδου της Φλωρεντίας, λέει ότι ο άγιος Μάρκος το ετόνισε αυτό στην ορθόδοξη αντιπροσωπεία, «αλλά το παρασιώπησε η Εκκλησία μας, επειδή το γένος τους είναι μεγάλο και ισχυρότερο από το δικό μας» και «δεν θέλησαν οι προγενέστεροι από εμάς να κατονομάσουν επισήμως τους λατίνους ως αιρετικούς, αναμένοντας την επιστροφή τους και επιδιώκοντας την φιλία».     β΄. Ο άγιος Μάρκος αναφέρει την φράση του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού «Δεν ομολογούμε το άγιο πνεύμα ότι προέρχεται εκ του Υιού» και την φράση του αγίου Φωτίου «Αιρετικός είναι και στους κατά των αιρετικών νόμους υπόκειται αυτός που έστω και λίγο παρεκκλίνει από την ορθή πίστη».Συνεπώς οι λατίνοι, και μόνο από το Filioque, είναι αιρετικοί.     γ΄. Οι λατινόφρονες λένε, ότι οι παπικοί είναι σχισματικοί διότι έτσι μας θεωρούν εκείνοι εμάς· διότι δεν έχουν να μας κατηγορήσουν για κάτι αιρετικό παρά μόνο για το ότι παύσαμε να υποτασσόμεθα σ’ αυτούς. Λοιπόν θα αντιχαριζώμεθα σ’ αυτούς και θα του αποκαλούμε σχισματικούς ενώ είναι αιρετικοί;     δ΄. Ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Μάρκος ερώτησε τον πατριάρχη Αντιοχείας Θεόδωρο Βαλσαμώνα, έγκριτο κανονολόγο της εποχής εκείνης, εάν μπορεί να δίδει τα θεία αγιάσματα σε λατίνους. Εκείνος απάντησε ότι δεν μπορεί να γίνει αυτό, αφού το όνομα του πάπα -στον οποίο αυτοί υπάγονται- δεν μνημονεύεται στις αρχιερατικές θείες λειτουργίες της Εκκλησίας. Και δεν μνημονεύεται, διότι οι παπικοί έχουν «ήθη και δόγματα αλλότρια των ορθοδόξων», συνεπώς αιρετικά. Πρέπει οι λατίνοι να κατηχηθούν ορθοδόξως, να μυρωθούν, και μετά να τους δεχθούμε. Συνεπώς· Από πού λοιπόν εμφανίστηκαν ξαφνικά να είναι ορθόδοξοι, αυτοί που από τόσα χρόνια και από τους πατέρες και διδασκάλους κρίθηκαν ως αιρετικοί; Ποιος έτσι εύκολα τους έκανε ορθοδόξους; Ο χρυσός, εάν ήθελες να λέμε την αλήθεια, και το συμφέρον σου· Ή μάλλον εκείνους μεν τους έκανε ορθοδόξους, εσένα όμως, αφού σε έκανε όμοιο μ’ εκείνους, σε έσπρωξε στη μεριά των αιρετικών.         2. Πότε θα υπάρξει ενότης.     Όταν ενωθούν ήθη, έθη, δόγματα. Και αυτό θα γίνει με την επιστροφή των παπικών στην ορθόδοξη παράδοση και θεολογία. Τώρα έχουμε δυο σύμβολα πίστεως, ένζυμη και άζυμη λειτουργία, διττά βαπτίσματα (των ορθοδόξων με τριττή κατάδυση, των παπικών με επίχυση· των ορθοδόξων το βάπτισμα με μύρο, των παπικών χωρίς μύρο), διπλά ήθη και έθιμα και εντελώς διαφορετικά, νηστείες και εκκλησιαστικές τάξεις, και άλλα παρόμοια.     Πώς λοιπόν να γίνει η ένωση, όταν δεν υπάρχει ενότητα σ’ αυτά;     3. Μεσότης στα δόγματα δεν υπάρχει.     Στη διπλωματία και στην πολιτική χρησιμοποιούνται πολλές έννοιες αμφίσημες ή αόριστες, εννοούμενες από τον καθένα αναλόγως των προτιμήσεών του, για να επιτευχθεί η συμφωνία και η προσέγγιση. Μεταξύ αληθείας όμως και ψεύδους, μεταξύ καταφάσεως και αρνήσεως, μεταξύ φωτός και σκότους, Χριστού και Βελίαρ, δεν υπάρχει μέσον. Οι γραικολατίνοι ή οι λατινόφρονες ή οι ουνίτες είναι μιξόθηρες άνθρωποι, αρέσκονται να κυνηγούν τις αναμίξεις· είναι όπως οι ιπποκένταυροι στη μυθολογία. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος τους ονομάζει κοθόρνους (*) και ανθρώπους που πηγαίνουν όπου φυσάει ο άνεμος. Ένας νεώτερος θα τους παρομοίαζε με το «φούρνο του χότζα».     Η σύνοδος Φεράρας-Φλωρεντίας, που πήγε να εφαρμόσει τη μεσότητα στο δόγμα, είναι σαν τη συνέλευση εκείνη που απεφάσισε να κτίσει τον πύργο της Βαβέλ ή σαν το συνέδριο του Καϊάφα που κατέκρινε τον Χριστό. Οι μετασχόντες στην σύνοδο της Φλωρεντίας και συμφωνήσαντες με τους παπικούς είναι αυτοί για τους οποίους ο προφήτης Ιερεμίας λέει· «Οι ηγούμενοι του λαού μου εμέ ούκ ήδεισαν, υιοί άφρονες εισι και ου συνετοί· σοφοί εισι του κακοποιήσαι, το δε καλώς ποιήσαι ουκ επέγνωσαν» (Ιερ. 4,22).     4. Ποία η στάσις μας έναντι των λατινοφρόνων.     Ας τους αποφύγουμε όπως αποφεύγουμε το φίδι. Ας τους αποφύγουμε όπως αποφεύγουμε τους χριστοκαπήλους και χριστεμπόρους. Αυτοί είναι οι «νομίζοντες πορισμόν είναι την ευσέβειαν» (Α΄ Τιμ. 6,5). Αυτοί είναι «ψευδαπόστολοι, εργάται δόλιοι, μετασχηματιζόμενοι εις αποστόλους Χριστού». Αυτοί είναι διάκονοι του σατανά ο οποίος «μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός» (Β΄ Κορ. 11,13-15). «Οι τοιούτοι τω Κυρίω ημών Ιησού Χριστώ ου δουλεύουσιν, αλλά τη εαυτών κοιλία, και δια της χριστολογίας και ευλογίας εξαπατώσι τας καρδίας των ακάκων»· «ο μέντοι στερεός θεμέλιος της πίστεως έστηκεν, έχων την σφραγίδα ταύτην» (Ρωμ. 16.18 · Β΄ Τιμ. 2,19).     «Φεύγετε ουν αυτούς αδελφοί, και την προς αυτούς κοινωνίαν· ‘εί τις υμάς ευαγγελίζεται παρ’ ό παρελάβετε, κάν άγγελος εξ ουρανού, ανάθεμα έστω’ (Γαλ. 1,8-9). ‘Ει τις έρχεται προς υμάς και ταύτην την διδαχήν ου φέρει, μη λαμβάνετε αυτόν εις οικίαν, και χαίρειν αυτώ μη λέγετε· ο γάρ λέγων αυτώ χαίρειν κοινωνεί τοις έργοις αυτού τοις πονηροίς’ (Β΄ Ιωαν. 10,11)».     Δεν γνωρίζουμε εάν οι σύγχρονοι οικουμενιστές, κληρικοί και λαϊκοί, έχουν υπ’ όψιν τα όσα λέει ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός. Ας τα μελετήσουν και ας ανανήψουν, εάν θέλουν να παραμείνουν ορθόδοξοι. (*) Κατά λέξη κόθορνος λεγόταν ένα ειδικό υπόδημα, που χρησιμοποιούσαν οι ηθοποιοί στις αρχαίες τραγωδίες με παχιά πέλματα και πολύ ψηλό τακούνι. Επειδή προσαρμοζόταν σε αμφότερα τα πόδια, είτε το δεξί είτε το αριστερό, κατάντησε να σημαίνει τον επαμφοτερίζοντα άνθρωπο, τον ασθενούς χαρακτήρος, το ευμετάβολο και καιροσκόπο. «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΠΙΘΑ» ΜΑΪΟΣ 2006. ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ

Βίος Αγίου Μάρκου του Ευγενικού

Η συμπεριφορά του Αγίου Μάρκου του Ευγενικού προς τους Λατίνους

 
Εισαγωγικά
Ο Εφέσου άγιος Μάρκος ο Ευγενικός θεωρείται μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας, ομολογητής της Ορθοδόξου Πίστεως και προσαγορεύεται προς τούτο: «Άτλας της Ορθοδοξίας». Όπως ο Μ. Αθανάσιος και ο Μ. Βασίλειος υπήρξαν στην εποχή τους άτλαντες της Ορθοδοξίας και κράτησαν με αγώνες και θυσίες την Ορθόδοξη Πίστη αλώβητη από τη λαίλαπα του Αρειανισμού, έτσι και ο άγιος Μάρκος κράτησε αλώβητη την Ορθοδοξία από τη λαίλαπα του Παπισμού, που κατέτρωγε την Εκκλησία ήδη από τη γέννησή της.
Ακολουθώντας τους μεγάλους Πατέρες εφάρμοσε το «κατ’ οικονομίαν» σε πάμπολλες περιπτώσεις, αλλά μόλις υπήρχε κίνδυνος να ανατραπεί ή απλώς να θιγεί το δόγμα, εκεί παρέμεινε άκαμπτος τηρητής της Ι. Παρακαταθήκης, μη δεχόμενος καμία, έστω και ελάχιστη υποχώρηση και εφαρμόζοντας επακριβώς το «κατ’ ακρίβειαν».
Στη θέση του αυτή έμεινε μόνος και εγκαταλειμμένος από τους πάντες, πλην όμως αυτή του η αντίδραση κράτησε την Ορθοδοξία στο ύψος της και οι επόμενοι αιώνες τον δικαίωσαν. Έδωσε και έδειξε τη μεγάλη του αγάπη ακόμη και στους αιρετικούς Λατίνους, γιατί αλγούσε για τα παραπλανημένα αυτά τέκνα της Εκκλησίας και έκανε μύριες προσπάθειες να τους φέρει στην Εκκλησία του Χριστού. Παρεξηγήθηκε και πολεμήθηκε, πλην όμως δικαιώθηκε, γιατί θεωρήθηκε τελικά ο προστάτης της Ορθόδοξης Πίστης και Παράδοσης, όπως και οι προηγούμενοι μεγάλοι Πατέρες (Αθανάσιος, Βασίλειος, Γρηγόριος, Χρυσόστομος, Φώτιος, Παλαμάς).
Θεωρούμε, ότι η στάση και η συμπεριφορά του αγίου Μάρκου στους Λατίνους, οι κάποιες υποχωρήσεις του στους Κανόνες, αλλά και η σταθερότητά του στο Δόγμα θα πρέπει να ακολουθούνται και σήμερα, που έχει αναπτυχθεί μια εργώδης προσπάθεια προσέγγισης με τους Λατίνους και επαναφοράς τους στη μία Ποίμνη. Δύσκολη προσπάθεια, που χρειάζεται πολύ λεπτούς χειρισμούς, βαθύτατη γνώση των Πατέρων και της πρακτικής τους και ειδικά του αγίου Μάρκου, ο οποίος, ενώ έκανε «αβαρίες» στους Κανόνες,  έμεινε όμως στερρός στην Πίστη και το Δόγμα. Η στάση του, ίσως θα πρέπει να προβληματίσει όσους διαμαρτύρονται, για κάποιες παραβάσεις κανόνων, όπου προκειμένου να επιτευχθεί το μέγιστον, θα πρέπει να πρυτανεύσει το του αγίου Νεκταρίου, όπου σε ανάλογες περιπτώσεις στην εκκλησιαστική ιστορία, τις δικαιολογούσε, όπου «Πίστις το κινδυνευόμενον» Λέγει π.χ. σχετικά με τη στάση των αντιπροσώπων του Πάπα άγιου Λέοντα: «Πως ήκουσαν τοσαύτα ψεύδη! Πως δεν διερράγησαν εκ της αγανακτήσεως! Πάντως επιβάλλουσα ανάγκη έθετο φυλακήν τοις στόμασιν αυτών. Οι πατέρες έπασχον όμοιον προς τον εν παρεμβολή ιστάμενον και πιεζόμενον υπό του ιδίου συμμάχου προς παραχωρήσεις. Τοιαύτη αληθώς η θέσις των αγίων της Οικουμενικής Συνόδου πατέρων. Εάν η αγανάκτησις απέκρουεν αυτούς, ο σκοπός της συνόδου εματαιούτο, η δε αίρεσις θα ελυμαίνετο την Εκκλησίαν. Η φρόνησις απήτει την ανοχήν χάριν της πίστεως και τούτο εποίησαν οι μακάριοι πατέρες» (Τα αίτια του Σχίσματος, τ. Α΄, σελ. 151-152). Τι δέχτηκαν λοιπόν οι πατέρες της Δ΄ και τι ανέχθηκαν, χάριν της συνοχής της Εκκλησίας; Μα δέχτηκαντον Πάπα της Ρώμης να υπέρκειται της Συνόδου, κάτι αδιανόητο στις μέρες μας!
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΔΑΣΗΣ

Ο Εφέσου Άγιος Μάρκος Ευγενικός

Γενικά
Ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός (1393–1445), υπήρξε Μητροπολίτης Εφέσου και μια από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές και θεολογικές προσωπικότητες της εποχής του. Θεωρείται ο κύριος παράγοντας της αποτυχίας της ένωσης της Δυτικής και της Ανατολικής Εκκλησίας στη σύνοδο της Φεράρας-Φλωρεντίας, όπου ήταν ο μόνος που αρνήθηκε φανερά να υπογράψει. Υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος των ανθενωτικών, προτείνοντας ακραίες λύσεις για την αποφυγή της ένωσης των δύο εκκλησιών («καλύτερα σκλαβωμένα σώματα στους Τούρκους, παρά σκλαβωμένο πνεύμα στον αιρετικό πάπα»). Για το λόγο αυτό εκδιώχτηκε από την αυτοκρατορική αυλή, που επεδίωκε μια συμβιβαστική λύση του ζητήματος, για την αντιμετώπιση του οθωμανικού κινδύνου. Μετά τον θάνατο του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και την αναρρίχηση στο Πατριαρχικό θρόνο του ανθενωτικού Πατριάρχη Γεννάδιου Σχολάριου, ο οποίος υπήρξε μαθητής του, ανακηρύχθηκε σε Άγιο.

Βίος

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη περί το 1393 και έλαβε θεολογική και φιλοσοφική παιδεία κοντά σε περίφημους σοφούς της εποχής (Γεώργιο Πλήθωνα, Ιωάννη Χορτασμένο, Μανουήλ Χρυσοκόκκο), χάρη στις δυνατότητες, που του παρείχε η σχετικά ευκατάστατη οικογένεια του, καθότι ο πατέρας του Γεώργιος κατείχε το υψηλό αξίωμα του «Μεγάλου χαρτοφύλακα του θρόνου». Η προσωνυμία του, Ευγενικός, κληρονομήθηκε από τον πατέρα του, όπως και η κατεύθυνση προς την εκκλησιαστική ζωή. Το 1418 ασπάστηκε τον μοναχικό βίο και μόνασε στη μονή του Αγίου Γεωργίου Μαγγάνων, όπου αφιερώθηκε στη μελέτη και τη συγγραφή. Το 1437 εκλέχθηκε Επίσκοπος Εφέσου, μετά την εκδήλωση σχετικού ενδιαφέροντος και από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο, με κύριο στόχο να λάβει μέρος στη σύνοδο Φεράρας-Φλωρεντίας.
Λόγω των θεολογικών του γνώσεων ορίστηκε εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Αντιοχείας και Ιεροσολύμων στην αποστολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην ενωτική σύνοδο Φεράρας-Φλωρεντίας (1438-1439).
Κύριο επιχείρημα του Μάρκου κατά της ένωσης, και ο λόγος για τον οποίον τελικά αρνήθηκε να υπογράψει τον ενωτικό Όρο της συνόδου, ήταν η προσθήκη στο Σύμβολο της Πίστεως του Filioque, την οποία θεωρούσε αιρετική. Το κοινό αίσθημα στην Κωνσταντινούπολη ήταν μαζί του, αφού μετά την ολοκλήρωση της συνόδου «είδε το πλήθος δοξάζον αυτόν ως μη υπογράψαντα, και προσεκύνουν αυτόν οι όχλοι καθάπερ Μωυσεί και Ααρόν και ευφήμουν αυτόν και Άγιον εκλάλουν». Η άρνησή του να υπογράψει ανέδειξε τον Μάρκο τον Ευγενικό, ως τον κατ’ εξοχήν εκπρόσωπο της ανθενωτικής τάσης μέσα στα πλαίσια της Ορθοδοξίας, αλλά και στόχο της πολεμικής του αυτοκράτορα και της παράταξης των Ενωτικών. Αρνήθηκε την προσφορά του αυτοκράτορα να ανέλθει στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης και δεν δέχθηκε να συλλειτουργήσει με τον ενωτικό πατριάρχη Μητροφάνη Β΄. Εκοιμήθη το 1445.
Ο πρώτος, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Οθωμανούς, Οικουμενικός Πατριάρχης Γεννάδιος, με συνοδική πράξη, όρισε το 1456 ως ημέρα εορτασμού της μνήμης του την 19^η Ιανουαρίου και συντάχθηκε ειδική ακολουθία. Η απόφαση αυτή επιβεβαιώθηκε και με νεώτερη συνοδική πράξη επί Πατριαρχείας Σεραφείμ Α΄ (1734).

Συγγραφικό έργο

Άφησε σημαντικό συγγραφικό έργο, θεολογικό και λειτουργικό:

• Κεφάλαια συλλογιστικά κατά της αφέσεως των Ακινδυνιστών περί διακρίσεως θείας ουσίας και ενεργείας
• Αντίρρησις των λατινικών κεφαλαίων, όπερ αυτού προέτεινον περί του περκατορίου πυρός
• Απολογία προς Λατίνους δευτέρα
• Αποκρίσεις προς τας επενεχθείσας αυτώ απορίας και ερωτήσεις επί ταις ρηθείσαις ομιλίαις παρά των καρδιναλίων και των άλλων λατινικών διδασκάλων
• Συλλογιστικά κεφάλαια προς Λατίνους
• Συλλογαί… περί του αγίου Πνεύματος
• Διάλογος, ου η επιγραφή Λατίνος ή περί της εν τω Συμβόλω προσθήκης
• Συλλογισμοί δέκα, δεικνύοντες ότι ουκ εστί πυρ καθαρτήριον

Ομολογία της ορθής θέσεως, εκτεθείσα εν Φλωρεντία κατά την προς Λατίνους γενομένην σύνοδον κ.λπ.

Συμπεριφορά στους Λατίνους

Η σύνοδος Φεράρας-Φλωρεντίας έγινε 385 χρόνια μετά το Σχίσμα Ανατολής και Δύσης, οι δε αιρετικές θέσεις των Λατίνων ήταν απολύτως γνωστές στον άγιο Μάρκο. Παρ’ όλα αυτά ο άγιος έκανε μεγάλη προσπάθεια να πείσει τους Λατίνους, παραβαίνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις τους ιερούς Κανόνες, που αποκλείουν κάθε επαφή με αιρετικούς. Και τούτο με την ελπίδα της επιστροφής (και όχι της ένωσης). Έτσι:
1/ Αναγνώρισε τον αιρετικό Παπισμό, ως «αδελφή Εκκλησία»: Ο ίδιος ο Εφέσου Μάρκος χαρακτηρίζει τις Εκκλησίες Ανατολής και Δύσης ως «Αδελφές Εκκλησίες», οι οποίες πρέπει με τη βοήθεια του Θεού να συμφιλιωθούν και αποκαταστήσουν την ειρήνη μεταξύ των. Έτσι λέγει: «Επειδή τοίνυν δια της εκφωνήσεως ταύτης (ήτοι του filioque) η αγάπη λυθείσα συνδιέλυσε την ειρήνην και από τούτου το σχίσμα παρηκολούθησε, νυν δε ευδοκία Θεού βουληθείσα η ρωμαϊκή εκκλησία την ειρήνην ανακαλέσασθαι δια της αγάπης ήρξατο τούτο ποιείν, και αύθις η ημετέρα εκκλησία μετά της αυτής αγάπης προσέδραμε προς την αδελφήν αυτής, μάλλον δε προς αδελφάς^. ελπίς έστι άχρι τέλους, του Θεού συνεργούντος, επακολουθήσειν και την ειρήνην και τα σκάνδαλα εκ μέσου γενήσεσθαι, και καθάπερ επί των νοσημάτων, επενεχθήσεσθαι την διόρθωσιν» (Acta Graecorum, σ. 52). Επίσης διαλεγόμενος με την προοπτική της αληθινής επανένωσης με τους Λατίνους, τους ωνόμαζε όχι απλά αδελφούς, αλλά φίλους, πατέρες και αγίους (AG σ. 216, Συρόπουλου, Απομνημονεύματα, VIII, 6, σ. 394, IV, 31, σ. 230, επίσης και Βαφείδης Φ.).
2/ Προσφώνησε τον Πάπα Ευγένιο Δ΄ με ευγενικά λόγια και τίτλους, που δεν αρμόζουν σε αιρετικό: Ας θυμηθούμε λοιπόν την προσφώνηση του Εφέσου αγίου Μάρκου στον αιρετικό Πάπα Ρώμης Ευγένιο Δ΄: «Άκουσε σεβάσμιε Πάπα της Ρώμης και διδάσκαλε της Λατινοσύνης…..» και σε άλλη περίπτωση: «Τω Μακαριωτάτω πάπα της πρεσβυτέρας Ρώμης», αλλά και τις προσφωνήσεις του προς τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο και τον Πατριάρχη Ιωσήφ Β΄: «Ακούσατε, άγιε αυτοκράτορ κύριε Ιωάννη και άγιε πατριάρχα Ιωσήφ…..» (Ν. Βασιλειάδη, ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός και η Ένωσις των Εκκλησιών, σελ. 91, 93, 245).
3/ Συμμετείχε σε συμπροσευχές με αιρετικούς: Ο ίδιος ο άγιος συμμετείχε στην εναρκτήρια τελετή-προσευχή στη Φεράρα, αλλά όχι στο συλλείτουργο με τον Πάπα με το τέλος της Συνόδου Φλωρεντίας (πρακτικά συνόδου Φεράρας-Φλωρεντίας, στήλες 475-478), η δε κηδεία και η ταφή του Πατριάρχη Ιωσήφ Β΄ έγινε τον Ιούνιο του 1439 στον ΡΚαθολικό ναό της Santa Maria Novella στη Φλωρεντία παρόντος βέβαια και του αγίου Μάρκου: «Και τη εννάτη ώρα ελάβομεν τον νεκρόν του πατριάρχου και απήλθομεν φορούντες πάντες τας αρχιερατικάς στολάς εν τω ναώ της αγίας Μαρίας της Νοβέλλας και επληρώσαμεν εντός του ναού, πάντα τα της ταφής, και ασπασθέντες κατά το έθος, εθάψαμεν αυτόν εντός του ναού, προς το μέρος του σκευοφυλακίου προς μεσημβρίαν, εποίησαν δε πολλήν τιμήν εις την προπομπήν αυτού οι τε καρδινάλιοι, αρχιεπίσκοποι, και συν αυτοίς οι αυθένται και οι άρχοντες της Φλωρεντίας (…..). Και ετάφη λαμπρώς εν τω μοναστηρίω των μοναχών του σχήματος του αγίου Δομενίκου, εν τω ναώ αυτών, ένθα και ο πάπας ήν κατοικών» (Πρακτικά ….. Vol. V, fasc II, σελ. 445 (21-35).
4/ Δεν πρέπει άλλωστε να λησμονούμε, ότι κατά την διάρκεια των Θεολογικών Διαλόγων με αιρετικούς, οι άγιοι Πατέρες χρησιμοποίησαν αρκετές φορές φράσεις ευγενείας προς αυτούς, χωρίς φυσικά αυτές να ανταποκρίνονται προς την αυστηρή Ορθόδοξο εκκλησιολογία ή τα εκκλησιολογικά τους φρονήματα. Είναι απολύτως χαρακτηριστικές οι σχετικές φράσεις του αγίου Μάρκου του Ευγενικού κατά την έναρξη του Θεολογικού Διαλόγου με τους Λατίνους στην Φερράρα το 1438: «Σήμερον τα του Δεσποτικού σώματος μέλη, πολλοίς πρότερον χρόνοις διεσπαρμένα τε και ερρηγμένα προς την ένωσιν αλλήλων επείγεται. Ου γαρ ανέχεται η κεφαλή πάντων Χριστός ο Θεός εφιστάναι διηρημένω τω σώματι… Δια τούτο εξήγειρέ σε τον των Ιερέων αυτού πρωτεύοντα (δηλ. τον πάπα), προς την ημετέραν κλήσιν… Δεύρο δη ουν, αγιώτατε πάτερ, υπόδεξαι τα σα τέκνα… Μέχρι τίνος οι του αυτού Χριστού, και της αυτής πίστεως βάλλομεν αλλήλους και κατατέμνομεν; μέχρι τίνος οι της αυτής Τριάδος προσκυνηταί δάκνομεν αλλήλους;…» (Κάλλιστου Βλαστού, Δοκίμιον ιστορικόν περί του Σχίσματος….., σελ. 135-136)
Οι ανωτέρω φράσεις ευγενείας του μεγάλου Ομολογητού δεν ανταποκρίνονται φυσικά με ακρίβεια στις αυστηρές, εκκλησιολογικές του απόψεις, σύμφωνα με τις οποίες οι Λατίνοι ήταν απερίφραστα «αιρετικοί» (Mansi 31A, 885D), και μάλιστα «εκ πολλών χρόνων αποκεκομμένοι (εκ της Εκκλησίας) και σεσηπομένοι και μυρίοις αναθέμασιν υποκείμενοι» (Ανδρ. Δημητρακόπουλου, Ορθόδοξος Ελλάς, σελ. 106)).
5/ Η παρουσία του αγίου Μάρκου στις συνεδριάσεις της συνόδου Φερράρας-Φλωρεντίας ήταν πλήρης και καθολική σε όλες τις συνεδριάσεις, πλην δυο, όπου του απαγορεύθηκε η συμμετοχή. Έτσι:
α/ Στη σύνοδο Φερράρας:
Πραγματοποιήθηκαν 14 συνεδριάσεις από 9.4.- 13.12.1438, στις οποίες ΟΛΕΣ συμμετείχε ο άγιος Μάρκος
β/ Στη σύνοδο Φλωρεντίας:
Πραγματοποιήθηκαν πολλές συνεδριάσεις από 26.2.- 6.7.1439, στις οποίες όλες παρέστη ο άγιος Μάρκος, εκτός από ΔΥΟ συνεδριάσεις (21.3 και 24.3.1439), στις οποίες του απαγορεύθηκε η συμμετοχή από τον αυτοκράτορα, ο οποίος τον έκλεισε στο κελί του με φρουρά (Ν. Βασιλειάδη, ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός και η ένωσις των Εκκλησιών, σελ. 124).
Συμπέρασμα: ο άγιος Μάρκος συμμετείχε σε όλες τις συνεδριάσεις, εκτός από δυο και όχι με δική του υπαιτιότητα. Σε όλες τις άλλες συμμετείχε και από καμία δεν απουσίασε αυτοβούλως.
Μπορεί να θρηνούσε και να αλγούσε, για το κατάντημα των ορθοδόξων αρχιερέων, αλλά ήταν υπάκουος στα κελεύσματα του αυτοκράτορα.

6/ Παραδέχτηκε το βάπτισμα των Λατίνων, ως έγκυρο, μετά τη σύνοδο: Στο πρόβλημα του βαπτίσματος των Λατίνων, ο Εφέσου Μάρκος προτιμά την οικονομία, παρότι ακραιφνέστατος Ορθόδοξος στην πίστη, μαρτυρώντας «περί της καθολικής πράξεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας», ομολογεί ότι: «χρίομεν τους εξ αυτών (δηλ. των Λατίνων) ημίν προσιόντας….. ως αιρετικούς όντας» (Καρμίρη Ι. Τα Δογματικά….. σ. 981), δηλ. εντάσσει τους Λατίνους ως αιρετικούς στην ομάδα των Αρειανών κ.λπ. της Β΄ Οικουμενικής, παρ’ όλον ότι γνωρίζει τον τύπον του ραντισμού, τον οποίον αποκηρύσσει. Έτσι, ο Ιεροσολύμων Δοσίθεος εμφανίζεται αντίθετος προς τον Εφέσου Μάρκο, καθότι ο τελευταίος δέχεται το βάπτισμα των Λατίνων (δηλ. το ράντισμα). Ο Δοσίθεος λοιπόν το κατ’ ακρίβειαν και ο Μάρκος το κατ’ οικονομίαν.
Σύνοψη
Ο Μητροπολίτης Εφέσου Μάρκος ήταν απόλυτα διατεθειμένος υπέρ του Διαλόγου. Ήταν ειλικρινής, πιστός άνδρας με καλό χαρακτήρα, ο οποίος ενεργούσε για το καλό ολόκληρης της Εκκλησίας. Με τα κίνητρα αυτά ήθελε να συμβάλει στην αποκατάσταση της κοινωνίας και την ομολογία της αυτής πίστης με την αδελφή, δυτική εκκλησία. Και ακριβώς, για τους λόγους αυτούς, τόνιζε: «Ημείς, ω φίλοι πατέρες, ουκ αντιλέγειν αλλήλοις απλώς ουδέ τα παρ’ αλλήλων λεγόμενα ανατρέπειν συνεληλύθημεν. Τούτο γαρ φιλοτιμίας έχεται μάλλον ή της προς αλήθειαν φερούσης οδού, αλλ’ ίνα κοινή συζητούντες έκαστον των ανακυπτόντων εις μέσον και μετά πάσης ακριβείας ειρηνικώς τε και απλώς και φιλικώς αυτό εξετάσαντες, ούτω τα εξής περαίνομεν, άχρις αν επί τη κοινή ζητούμενον αμφότεροι τέλος καταντήσωμεν, όπερ εστίν η της αληθείας εύρεσις» (AG 187). Καυτηριάζει λοιπόν εδώ, ο άγιος Μάρκος, την τακτική που επικρατούσε, δηλ. οι δυο πλευρές φρόντιζαν να βρουν τα πιο ισχυρά επιχειρήματα, για να διαλύσουν και εξουθενώσουν τις απόψεις του αντιπάλου και τοιουτοτρόπως στις διαμάχες αυτές χάνονταν ο κύριος σκοπός, δηλ. η επίλυση των προβλημάτων.
Ο άγιος Μάρκος δεν επεδίωκε επιφανειακή και ψεύτικη καταλλαγή ή εκκλησιαστικοπολιτική ή ακόμη και μόνο πολιτική συμβατική συνύπαρξη. Ούτε ενεργούσε εγωιστικά, για να προβληθεί ο ίδιος. Ουδείς λόγος περί υποχωρήσεων, ουδείς λόγος περί υποταγής, ουδείς λόγος περί απεμπολήσεως της αληθείας, αλλά επιδιώξεως της συμφωνίας εν αληθεία, για την αποκατάσταση της αρμονίας και της ενότητας, δια του Διαλόγου. Δεν επεδίωκε λοιπόν τον διάλογο, για να νικήσει με τα ισχυρότερα επιχειρήματά του τους αντιπάλους και να θριαμβολογήσει εγωιστικά. Και στο σημείο αυτό καταφαίνεται η αγαθή του πρόθεση και διάθεση που βασιζόταν στο πνεύμα των αρχαίων και μεγάλων πατέρων της Εκκλησίας.
Εκείνο, λοιπόν, το οποίον έφερε τον άγιο Μάρκο στη σύνοδο αυτή, όπου σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος των διαπραγματεύσεων και του Διαλόγου, ήταν η εκκλησιαστική του συνείδηση και η πεποίθησή του, ότι έπρεπε να πραγματοποιηθεί το ιερό αίτημα της αποκατάστασης της πλήρους εκκλησιαστικής κοινωνίας στην καθόλου Εκκλησία Ανατολής και Δύσης, η οποία έπρεπε να στηρίζεται στην αγάπη και την αλήθεια της πίστεως. για το λόγο αυτό ήταν υπέρ του Θεολογικού Διαλόγου, υπέρ του Οικουμενικού (και όχι βέβαια Οικουμενιστικού) Διαλόγου, θα λέγαμε σήμερα, με τα χαρακτηριστικά της αντικειμενικότητας, της αλήθειας και της αγάπης.
Για το σκοπό αυτό, δεν δίστασε ακόμη και να παραδεχτεί, ότι η αιρετική παρασυναγωγή της Ρώμης ήταν η αδελφή εκκλησία, δεν δίστασε να παραδεχθεί ότι το Σώμα της Εκκλησίας (στο οποίον βέβαια συμπεριλαμβάνοντο και οι Λατίνοι) είναι διηρημένο («ου γαρ ανέχεται….. ο Θεός εφιστάναι διηρημένω τω σώματι», ως ανωτέρω). Δεν δίστασε ακόμη να παραδεχτεί, ότι είναι και αυτός ο ίδιος τέκνο του (αιρετικού βεβαίως) Πάπα («….. αγιώτατε πάτερ υπόδεξαι τα σα τέκνα…..», ως ανωτέρω)!
Δυστυχώς όμως, τόσον η σύνοδος γενικά, όσο, (και αυτό είναι ακόμη χειρότερο), και οι αδελφοί του από την Ανατολική Εκκλησία δεν τον ακολούθησαν. Και τελικά δεν μπόρεσε να ακουστεί, αφού ο αυτοκράτορας δεν του επέτρεψε να λάβει μέρος στις δυο πιο κρίσιμες συζητήσεις. Το γεγονός ότι έμεινε τελικά μόνος, δεν μειώνει ούτε το ανάστημά του, ούτε και την ορθότητα της πίστεώς του, η οποία δεν καθορίζεται μόνο με την απλή, νομοτυπική πλειοψηφία αποφάσεων. Η αλήθεια όμως δεν εξαρτάται από την αριθμητική πλειοψηφία. Μάρτυρας είναι η ιστορία. Με την απόλυτη πεποίθηση λοιπόν για την ορθότητα της πίστεώς του, δεν μπορούσε να απαρνηθεί την πίστη του και να αποδεχθεί τις αποφάσεις της συνόδου εκείνης, απλούστατα συμφωνώντας με την πλειοψηφία της. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο ολόκληρη η Ορθοδοξία μέχρι σήμερα είναι αδύνατο να συμφωνήσει και να αποδεχθεί τις αποφάσεις εκείνες.
Σύγχρονη πρακτική
Θα αναρωτηθεί κανείς; Άραγε, τι κάνουμε εμείς σήμερα; Προσπαθούμε να ακολουθήσουμε την τακτική του αγίου Μάρκου, αντιτιθέμεθα σ’ αυτήν ή τηρούμε μια κάποια άλλη (διπλωματική) στάση, στις σχέσεις μας με τους Λατίνους; Τους αναγνωρίζουμε, ως αιρετικούς ή δεν τους αναγνωρίζουμε, διαλεγόμαστε, συγχρωτιζόμαστε, συμπροσευχόμαστε, παραδεχόμαστε ή απορρίπτουμε κάποιες θέσεις τους, τι τέλος πάντων κάνουμε σήμερα;
Είναι αλήθεια, ότι μετά το Σχίσμα Ρώμης – ΚΠολης το 1054, οι σχέσεις μεταξύ των δυο εκκλησιών πάγωσαν. Αυτό δεν συνέβη βέβαια και με τ’  άλλα Πατριαρχεία, όπου οι σχέσεις διακόπηκαν πολύ αργότερα: Τον 13^ο αι. για την Αντιόχεια και τα Ιεροσόλυμα και τον 14^ο για την Αλεξάνδρεια (Ράνσιμαν). Οι θέσεις των Λατίνων έχουν ελεγχθεί από πληθώρα αγίων, κατά καιρούς και έχουν καταδικαστεί από πολλές Πανορθοδόξους Συνόδους, του 18^ου και του 19^ου αι. δεν έχουν όμως μέχρι σήμερα καταδικαστεί από Οικουμενική Σύνοδο με τελεσίδικη απόφαση. Για παράδειγμα, η Εκκλησία της Ελλάδος δεν χαρακτηρίζει τη Ρώμη, ως αιρετική. Παρ’ όλη τη διακοπή των σχέσεων Ανατολής-Δύσης υπήρξαν κατά καιρούς ποικίλλες επαφές και μεμονωμένες άτυπες συναντήσεις. Από τις αρχές του 20^ου αι. ξεκίνησαν κάποιες τυπικές επαφές και συναντήσεις μεταξύ Ρώμης και ΚΠολης, που οδήγησαν το 1964 στην άρση των αναθεμάτων του 1054 (όπου το ανάθεμα της Ρώμης αφορούσε αποκλειστικά και μόνο τον Πατριάρχη Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριο και όχι την Εκκλησία της ΚΠολης ή άλλη Εκκλησία) και έκτοτε οι συναντήσεις πύκνωσαν, συστάθηκαν δε και επιτροπές θεολογικών διαλόγων, που κατά καιρούς συνεδριάζουν, με θέματα, όπως το πρωτείο, το Φιλιόκβε και άλλα. Έκτοτε άρχισαν να γίνονται και επισκέψεις των Πατριαρχών της Ανατολής προς τον Πάπα της Ρώμης και ειδικά επισκέψεις και του Πάπα στο Φανάρι, στις θρονικές εορτές, όπου εκεί επισυμβαίνουν και συμπροσευχές ή ακόμη και σε κάποιες άλλες συναντήσεις σε συνέδρια και σε μεικτές επιτροπές. Η στάση αυτή και ειδικά οι συμπροσευχές έχουν δυσαρεστήσει ορισμένους παραδοσιακούς κληρικούς και πιστούς, οι οποίοι αρχίζουν να δημιουργούν αντιδράσεις και να εκφράζονται σε ένα ρεύμα αντίθετο σε διαλόγους και συμπροσευχές, την λεγόμενη αντι-οικουμενιστική κίνηση. Κάποιοι, περισσότερο ζηλωτές προχωρούν ακόμη και σε αποτειχίσεις από Επισκόπους, τους οποίους κατηγορούν, ως οικουμενιστές, ακόμη και ως αιρετικούς.
Ένα από τα ισχυρότερα επιχειρήματα των αντι-οικουμενιστών κατά των Ορθοδόξων Εκκλησιών είναι κυρίως οι ποικίλου είδους συμπροσευχές, που τελούνται μεταξύ Ορθοδόξων και ετεροδόξων στα πλαίσια της Οικουμενικής Κινήσεως. Συγκεκριμένα ισχυρίζονται ότι Ορθόδοξοι κληρικοί «συμπροσεύχονται, συνεορτάζουν και συλλειτουργούν με τους αιρετικούς Φράγκους………. και ο ίδιος ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος συμπροσευχήθηκε  στις Η.Π.Α. ακόμη και με ιεροφορεμένες παπαδίνες».
Θεωρείται, ότι οι ανωτέρω συμπροσευχές προκαλούν πράγματι μεγάλο σκανδαλισμό στους πιστούς, καθώς μάλιστα απαγορεύονται αυστηρά από όλους τους αγίους Πατέρες. «Επιπλέον», σύμφωνα με την Επιστολή της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο (13-6-1999), «μία τοιαύτη πρακτική συμπροσευχών αντίκειται σαφώς εις τους Ιερούς Κανόνας της Εκκλησίας………. Εφ’ όσον, άλλωστε, ουδεμία προοπτική διαφαίνεται εις τους ετεροδόξους Χριστιανούς να εγκαταλείψουν τα αιρετικά δόγματα και τας αντευαγγελικάς διδασκαλίας, εις τι θα εξυπηρετήσουν αι συμπροσευχαί, παρά εις την άμβλυνσιν του Ορθοδόξου αισθητηρίου και συγκρητιστικήν σύγκλησιν;»
Βέβαια κάποιοι ισχυρισμοί των αντιδρώντων, ότι Ορθόδοξοι κληρικοί συλλειτουργούν με αιρετικούς είναι τελείως αναληθείς, καθώς ουδεμία ένωση μαζί τους έχει πραγματοποιηθεί και πιστεύεται, ότι ούτε πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Οι δε συμπροσευχές, όσο απογοητευτικές και αν είναι, αποτελούν παραβάσεις ιερών κανόνων και μόνο. Ως εκ τούτου η τακτική των αντιδρώντων να χαρακτηρίζουν ως αιρετικούς, όσους συμπροσεύχονται με τους αιρετικούς, και να προτρέπουν σε διακοπή της εκκλησιαστικής κοινωνίας μαζί τους θεωρείται ότι είναι αντιπατερική. Δεν υπάρχει ούτε ένας ιερός κανόνας ή πατερική διδασκαλία που να εκφράζει τέτοιες απόψεις. Αν επιτρέποντο οι διασπάσεις λόγω της παράβασης των ιερών κανόνων και μόνο, τότε σήμερα δεν θα υφίστατο η Ορθόδοξη Εκκλησία. Ως αναληθής τέλος και άνευ σοβαρών αποδείξεων κρίνεται επίσης η άποψη, που κυκλοφορεί, περί δήθεν «συμπεριλήψεως του Πάπα εις τα δίπτυχα, τουλάχιστον από το 1968 και εντεύθεν».
Ακόμη και ο ιε΄ κανόνας της ΑΒ΄ Συνόδου, στον οποίον στηρίζονται πολλοί αντι-οικουμενιστές, ομιλεί για διακοπή μνημοσύνου κληρικού, που διδάσκει «κατεγνωσμένη αίρεση». Δια τους μη εισέτι καταδικασθέντες κληρικούς όμως που διδάσκουν τέτοια αίρεση, η διακοπή μνημοσύνου είναι δυνητική (προαιρετική) και όχι υποχρεωτική. Αν σκανδαλίζεται ο κληρικός, διακόπτει το μνημόσυνο, αν δεν σκανδαλίζεται, δεν διακόπτει, δεν αφορά δε σε λαϊκούς (άγιος Νικόδημος, Πηδάλιο, σελ. 358, π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, Τα δύο άκρα, Οικουμενισμός και Ζηλωτισμός). Προς τούτο ο κανόνας αυτός δεν επιβάλλει επιτίμιο σ’ όσους δεν σκανδαλίζονται και δεν διακόπτουν το μνημόσυνο. Αντίθετη άποψη έχει εκφράσει ο π. Ε. Τρικαμηνάς (Η Διαχρονική συμφωνία των αγίων Πατέρων για το υποχρεωτικό του 15^ου κανόνος……….), όπου αναφέρει διάφορες πατερικές θέσεις απομάκρυνσης των Ορθοδόξων από αιρετικούς.
Η θύελλα των διαμαρτυριών έχει επικεντρωθεί στις συμπροσευχές Ορθοδόξων και Λατίνων, πλην όμως δεν υπάρχει καμία διαμαρτυρία για τις συμπροσευχές Ορθοδόξων και Μονοφυσιτών, οι οποίες διενεργούνται εδώ και αιώνες! Είναι γνωστόν, ότι οι Μονοφυσίτες έχουν καταδικαστεί από την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο, με την παραδοχή, ότι ο Χριστός έχει μόνο μια φύση, τη θεία. Αυτό δεν ήταν όμως δυνατόν να αποτρέψει τις συμπροσευχές με τους αιρετικούς αυτούς, οι οποίες ξεκίνησαν και τυπικά 200 χρόνια μετά την καταδίκη τους και συνεχίζονται μέχρι σήμερα αδιάκοπα! Πρόκειται, για την Εκκλησία των Ιεροσολύμων, όπου εκεί έχουμε συμπροσευχές μεταξύ Ορθοδόξων και Μονοφυσιτών, εδώ και 1370 χρόνια και πιο συγκεκριμένα:
Με το διάταγμα του Σουλτάνου Ομάρ Χατάμπ, η αφή του αγίου φωτός γίνεται με μια συγκεκριμένη εθιμοτυπία: «Ἡ εθιμοτυπία αύτη βασίζεται επί ρητών διατάξεων των παρ’ ημίν Σουλτανικών ορισμών, εις ένδειξιν των πρωτείων ημών εν τω Πανιέρω Ναώ κατά τα υπό του Ομάρ Χαττάπ και των διαδόχων αυτού χορηγηθέντα προνόμια τω Γένει των Ορθοδόξων Ρωμαίων» (Umar ibn al–Khattab, 640 μ.Χ, Επίσημη ιστοσελίδα Πατριαρχείου Ιεροσολύμων).
Τι συμβαίνει πράγματι; Το μεσημέρι του Μ. Σαββάτου, ο Ναός της Αναστάσεως πλημμυρίζει από πιστούς Ορθόδοξους και Μονοφυσίτες (Αρμένιους, Κόπτες και Συροϊακωβίτες), για την τελετή αφής του αγίου φωτός. Ο Ορθόδοξος Πατριάρχης εισέρχεται στον Πανάγιο Τάφο για την τελετή, μαζί με Αρμένιο κληρικό. Εκεί αφού προσευχηθούν, ο Πατριάρχης παραδίδει το άγιο φως, πρώτα στον αιρετικό κληρικό και κατόπιν μετά το άνοιγμα της θύρας και πριν παραδώσει το άγιον Φως στους Ορθοδόξους πιστούς, εισέρχονται εντός του Π. Τάφου δυο αιρετικοί κληρικοί (Κόπτης και Συροϊακωβίτης), οι οποίοι παραλαμβάνουν το άγιο Φως από τα χέρια του Πατριάρχη. Αφού εξέλθουν αυτοί, τότε εξέρχεται ο Πατριάρχης και παραδίδει το Φως στους Ορθόδοξους. Είναι γνωστόν από τους Ι. Κανόνες, ότι συμπροσευχές με αιρετικούς απαγορεύονται με την ποινή της καθαίρεσης. Άραγε, μήπως υπάρχουν συμπροσευχές που επιτρέπονται και δεν υπάρχει επιτίμιο ή η μακρόχρονη πρακτική κατακυρώνει παράδοση, μιας και οι σχετικές τελετές χρονολογούνται από τον 7^ο αι; Γιατί, άλλες συμπροσευχές, σε άλλα σημεία του κόσμου επικρίνονται σφόδρα και για τις συγκεκριμένες (όπου μετέχουν κληρικοί και λαϊκοί) τηρείται σιγή ιχθύος;
Επανερχόμεθα στον άγιο Μάρκο και τη συμπεριφορά του στους Λατίνους και την συγκρίνουμε με την συμπεριφορά π.χ. του Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τους Λατίνους. Ο άγιος Μάρκος ασφαλώς ήξερε, ότι ο Πάπας ήταν αιρετικός. Τότε γιατί αυτή η παρεξηγήσιμη συμπεριφορά του; Μπορούμε να διερευνήσουμε τα κρυπτά της καρδίας του; Υποθέτουμε, ότι το έπραξε σαν ύστατη προσπάθεια ένωσης με τους Λατίνους (κατά τη δική του έκφραση) και όχι επιστροφής τους, η οποία προσπάθεια τελικά απέτυχε. Μήπως ο Πατριάρχης ακολουθεί την τακτική του αγίου Μάρκου, για την ένωση; Μπορεί να εμβαθύνουμε στα κρύφια της καρδίας του; Εικασίες μπορούμε να κάνουμε: Εάν η πρόθεσή του είναι αγαθή και συμβεί κάποιο θετικό βήμα (πράγμα φοβερά δύσκολο, αν όχι ουτοπικό), τότε θα υπάρξει έπαινος. Αν όμως η πρόθεσή του δεν είναι αγαθή, αν είναι ύπουλη, αν σκοπεύει σε ίδιον όφελος, αν καταστρατηγεί το δόγμα, αν ωθεί την καθόλου Εκκλησία στο βόθυνο, τότε η καταδίκη του είναι σίγουρη. Ελπίζουμε να ισχύει το πρώτο, προς δόξαν Θεού! Εμείς όμως άχρι καιρού και με οδηγό το «κατ’  οικονομίαν» (όπως ακριβώς έκανε και ο άγιος Μάρκος), οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί και συγκρατημένοι.

Πηγές

Βικιπαίδεια: Λήμμα: Εφέσου Μάρκος.
Βασιλειάδη Ν.: Ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός και η ένωσις των Εκκλησιών
Βλαστού Κάλλιστου: Δοκίμιον ιστορικόν περί του Σχίσματος
Δημητρακόπουλου Α. Ορθόδοξος Ελλάς
Θεοδωρόπουλου Ε. Τα δυο άκρα, Οικουμενισμός και Ζηλωτισμός
Θ.Η.Ε. Λήμμα: Μάρκος Ευγενικός
Καρμίρη Ι.: Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας
Λαρεντζάκη Γρ.: Ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός και η ενότητα των Εκκλησιών Ανατολής και Δύσεως.
Παπαδάκη Β. Αρχιμ. Το Σχίσμα του ζηλωτικού Παλαιοημερολογιτισμού
Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Επίσημη ιστοσελίδα
Πηδάλιον. ιε΄ κανόνας ΑΒ΄ Συνόδου
Πισιδίας Μεθόδιου: Έλληνες και Λατίνοι
Ράνσιμαν Στ.  Δύση και Ανατολή σε Σχίσμα
Συρόπουλου Σ. Απομνημονεύματα.
Τρικαμηνά Ε. Η Διαχρονική συμφωνία των αγίων Πατέρων για το υποχρεωτικό του 15^ου Κανόνος της Πρωτοδευτέρας Συνόδου.
Gill I. Actorum Graecorum Cincilii Fiorentini (AG)
Μansi 31Α, 885D
Ι. ΚΑΡΔΑΣΗΣ